Η αληθινή τροφή της ανθρώπινης ζωής (Γκιάφη Ι.)

(Μια μικρή συμβολή στην πολυσυζητημένη "Θεία Ευχαριστία")

Ιωάννου Αν. Γκιάφη

Θεολόγου- Πολιτικού Επιστήμονος

  Το αίσθημα που προκαλείται στον άνθρωπο από την έλλειψη τροφής, ονομάζεται πείνα. Αναμφισβήτητα ο καθένας μας στην καθημερινότητά του έχει νοιώσει το αίσθημα αυτό, όταν για κάποιο λόγο στερείται το φαγητό του. Εξάλλου όλος ο βιοποριστικός αγώνας του ανθρώπου προσβλέπει στην άμεση ικανοποίηση της πείνας. Ο οποιοσδήποτε πασχίζει διαρκώς να εξεύρει τρόπους ή μέσα για την κάλυψή της. Είτε κάποιος εργάζεται και διαμέσου των εσόδων του αποσκοπεί στην αγορά των τροφίμων, είτε ο άλλος καλλιεργεί τη γη και γεύεται τους καρπούς των κόπων του. Και οι δύο στοχεύουν στην αυτοσυντήρησή τους. Επομένως η εκμηδένιση του αισθήματος της πείνας αποτελεί ένα πάγιο αίτημα όχι μόνο του ατόμου, αλλά και της κοινωνικής ολότητας.

 Και εδώ ίσως προτάξουμε το ερώτημα: Τι σχέση έχει το αίσθημα της πείνας με την σημερινή Θεομητορική εορτή; Μα πως αλήθεια συνδέεται η πείνα με το ευλογημένο πρόσωπο της Θεοτόκου; Βεβαίως και υπάρχει διασύνδεση, όταν μεταξύ των άλλων στο ναό που εισήλθε τριών ετών, είχε να αντιμετωπίσει και το αίσθημα της αυτοσυντήρησής της. Πως ικανοποιούσε την πείνα της όλα αυτά τα χρόνια μέσα στα Άγια των Αγίων, τη στιγμή που στερούνταν τη γονική προστασία και θαλπωρή; Ήταν δυνατόν μια μικρή κοπελίτσα να αυτοσυντηρείται, όταν εξαρτιόταν από τους γονείς της;

 Εορτάζοντας τα ιερά "Εισόδια της Θεοτόκου στον οίκο του Θεού", ζωντανεύουν μπροστά μας ξανά όλα εκείνα τα πρόσωπα που συνυπούργησαν στην "προκήρυξη" της ανθρώπινης σωτηρίας. Πρώτοι παρελαύνουν οι δίκαιοι γονείς της, Ιωακείμ και Άννα, οι οποίοι προθυμοποιούνται και αφιερώνουν την μονάκριβη κόρη τους Μαριάμ στο ναό του Υψίστου. Πιστεύουν ακράδαντα ότι η Παρθένος Μαρία είναι ένα δώρο του Θεού προς αυτούς και η θέση του δώρου αυτού βρίσκεται μέσα στον πανίερο ναό. Δεύτερες παρουσιάζονται οι "παρθένες κόρες" των Εβραίων που μετά λαμπάδων ακολουθούν την Παναγία μας στον οίκο του Κυρίου. Δεν πρόκειται παρά για λευκοφορεμένες κοπέλες που συνοδεύουν την "τριετίζουσα" Μαρία στην "κατοικία του Θεού." Και τρίτος εμφανίζεται ο αρχιερέας Ζαχαρίας, ο οποίος σύμφωνα με το "Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου", παραλαμβάνει την Θεοτόκο Μαρία και την οδηγεί στο πιο ιερό μέρος του ναού, στα Άγια των Αγίων. Την τοποθετεί στο τρίτο σκαλί του θυσιαστηρίου γιατί "ἐν ἀδύτοις Θεοῦ, προετοιμασθῆναι εἰς κατοικίαν Λόγου". Δεν υπάρχει ιερότερος χώρος και συνάμα προσφορότερος τόπος για την προετοιμασία της για το μυστήριο της Σαρκώσεως του Θεού Λόγου.

 Πράγματι δώδεκα ολόκληρα χρόνια παραμένει στα Άγια των Αγίων και συγκεκριμένα μέχρι τον "θείο Ευαγγελισμό" της. Όμως πως διατρέφονταν όλα αυτά τα χρόνια; Σύμφωνα λοιπόν με την παράδοση άγγελος Κυρίου κατέβαινε εξ ουρανού και της χορηγούσε την τροφή. Γράφει χαρακτηριστικά ο ιερός υμνογράφος: "Τότε και Γαβριήλ απεστάλη προς σε την πανάμωμον, τροφήν κομίζων σοι." Ο αρχάγγελος Γαβριήλ εμφανίζεται να πρωτοστατεί στον επισιτισμό της Θεοτόκου. Εξάλλου δεν είναι η πρώτη φορά που ο αρχάγγελος Γαβριήλ συμβάλει στην έκβαση του σχεδίου της Θείας Οικονομίας, αφού κι σε άλλα σημεία αυτού μαρτυρείται η ευεργετική παρουσία του. Όσον αφορά το είδος της τροφής, οι ιεροί ερμηνευτές σημειώνουν πως δεν τρέφονταν με υλική, αλλά με ουράνια τροφή. Ευρισκόμενη σε συνεχή θεωρία με τον Θεό, είχε ως συνέπεια την αναστολή των σωματικών της ενεργειών . Η καθημερινή της τροφή στέλνονταν από τον ουρανό. Γι' αυτό και ο άγιος Γερμανός Κων/πολεως γράφει ότι η Μαριάμ τρέφονταν με "αμβροσία" και "νέκταρ", τροφές που παραπέμπουν στην αρχαία ελληνική μυθολογία. Χρησιμοποιώντας τους όρους αυτούς θέλει να υπερτονίσει την ποιότητα της τροφής και την ιερότητα του προσώπου για το οποίο προορίζονταν. Άρα δικαίως ο ιερός υμνογράφος θα την χαρακτηρίσει ως "την άνωθεν τροφήν, την απόρρητον."

 Η Κυρία Θεοτόκος στα Άγια των Αγίων αφενός καλλιεργούσε την ψυχή της μέσα από την καθημερινή μελέτη των Ιερών Γραφών και την αδιάλειπτη προσευχή της, αφετέρου συντηρούσε το σώμα της με την "απόρρητον τροφή". Αυτή λοιπόν η επουράνια τροφή όχι μόνο την ενίσχυε σωματικά, αλλά και αναζωπύρωνε τη Χάρη του Θεού στην ύπαρξή της. Αυτή την "άνωθεν" τροφή γεύονταν και οι αναρίθμητοι άγιοι της Εκκλησίας, όταν μετείχαν των άκτιστων ενεργειών του Τρισυπόστατου Θεού. Κατ' αντιστοιχία την ουράνια αυτή τροφή δύνανται να απολαύσουν και οι χριστιανοί, κάθε φορά που προσέρχονται στο "Ποτήριο της Ζωής". Μεταλαμβάνοντας κάποιος το πανάχραντο Σώμα και το πανάγιο Αίμα του Σωτήρος Χριστού, καθίσταται κοινωνός της "απόρρητης τροφής", την οποία πρώτοι γεύθηκαν η Κυρία Θεοτόκος και οι Άγιοι της Εκκλησίας μας.

 Βασική προϋπόθεση όμως μετοχής του χριστιανού στο "μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας" είναι η κατάλληλη προετοιμασία του. Έχοντας προηγηθεί μια ειλικρινέστατη εξομολόγηση ενώπιον του πνευματικού του πατέρα, καθώς και η έμπρακτη μετάνοιά του, τότε κοινωνώντας "των Αχράντων και Φρικτών του Χριστού μυστηρίων" μπορεί να αισθανθεί την πνευματική πλήρωση και την κατά Θεόν ολοκλήρωσή του. Έχοντας πετύχει την κάθαρσή του από "παντός μολυσμού σαρκός και πνεύματος", έχει την δυνατότητα να ζωοποιείται και κυρίως να προγεύεται την Βασιλεία του Θεού. Και σε αυτό το σημείο ίσως οφείλουμε να φέρουμε στη σκέψη μας τα λόγια του λειτουργού κατά την θεία λατρεία: "Μεταλαμβάνει ο δούλος του Θεού.... εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον". Η Εκκλησία τελώντας εν συνόλω την Θεία Ευχαριστία, ενδιαφέρεται τόσο για το πρόσκαιρο παρόν, όσο και για το αιώνιο μέλλον.

 Και δυστυχώς σήμερα ακούγονται φωνές που εναντιώνονται σε αυτό το "θείο δώρο", την "θεία κοινωνία". Υβρίζουν λυσσαλέα και καταφέρονται με αδικία έναντι της "θείας μετάληψης", όταν την εξισώνουν με οτιδήποτε γήινο και μάταιο. Αλήθεια είναι ποτέ δυνατόν κάτι το ανθρώπινο, να υπερβεί το θεϊκό; Είναι ποτέ εφικτό το γήινο να υπερκαλύψει το επουράνιο; Μπορεί άραγε ένας ιός, όσο θανατηφόρος κι αν είναι, να εξοντώσει τον Θεάνθρωπο Χριστό; Μπορεί η θνητότητα να αναμετρηθεί με την αθανασία; Και την απάντηση μας την δίνει ο άγιος Κυπριανός επίσκοπος Καρχηδόνος, όταν μεταξύ των άλλων αναφέρει: "Η Θεία Κοινωνία είναι δύναμις ζωής και εφόδιο αιωνιότητας! Γι' αυτό οι χριστιανοί που μπαίνουν στη μάχη της ζωής, να μην αφήνονται γυμνοί και άοπλοι, αλλά ας σκεπάζονται με τη σκέπη του Σώματος και του Αίματος του Χριστού." Επομένως είναι ανυπολόγιστη η δύναμη που λαμβάνουμε από την μετοχή μας στην Θεία Κοινωνία.

 Είθε λοιπόν συνειδητοποιώντας την υπεραξία του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας, όχι μόνο να πυκνωθεί η "μετά φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης" προσέλευσή μας, αλλά και να δίδουμε την αληθινή μαρτυρία μας για τα κοσμοσωτήρια αποτελέσματά της. Γένοιτο!

Από το "πρόσκαιρο" παρόν στο "αιώνιο" μέλλον (Ι. Γκιάφη)

 Ιωάννου Αν. Γκιάφη

Θεολόγου- Πολιτικού Επιστήμονος

Ως μια πραγματικότητα και όχι ως ένα απλό σχήμα λόγου, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και η φράση: "Η επανάληψη είναι η μητέρα της μάθησης". Πράγματι εφαρμόζοντας κάποιος την "επανάληψη" στην εκπαιδευτική πράξη, εύκολα διαπιστώνει την χρησιμότητά της και την αποδοτικότητά της. Αυτή αναδεικνύεται ένα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια του εκπαιδευτικού λειτουργού, όταν εξαιτίας της πετυχαίνεται η καλύτερη εμπέδωση των γνώσεων από μέρους των μαθητών. Επαναλαμβάνοντας κανείς αυτά που διδάσκεται και αυτά που μελετάει, τα κάνει παντοτινά "κτήματά" του. Εξάλλου η επανάληψη, σύμφωνα και με επιστημονικές έρευνες, είναι το αντίδοτο στη λήθη. Δεν λησμονιέται κάτι, όταν διαρκώς επαναλαμβάνεται. Επομένως η μέθοδος της "επανάληψης" καθίσταται ιδιαιτέρως ευεργετική, αφού δι' αυτής αποκτιούνται γνώσεις και εμπειρίες.

Όμως και η Αγία μας Εκκλησία μέσα στον πλούσιο ενιαύσιο λειτουργικό της χρόνο, παρατηρούμε να επαναλαμβάνει τα μεγάλα γεγονότα της Θείας Οικονομίας. Βλέπουμε τις διάφορες Δεσποτικές ή Θεομητορικές εορτές να εορτάζονται όχι μόνο μία ημέρα(δηλ. μόνο την κύρια ημέρα), αλλά ο εορτασμός τους να διαρκεί οκτώ ολόκληρες ημέρες. Και μάλιστα την όγδοη ημέρα η εορτή να αποδίδεται, δηλ. στην Εκκλησία να επαναλαμβάνεται ακριβώς η ίδια υμνολογία, όπως ακριβώς και την "κυριώνυμο" ημέρα. Αξίζει να ειπωθεί ότι η "απόδοση" των διαφόρων Δεσποτικών ή Θεομητορικών εορτών έλκει την καταγωγή της από την εβραϊκή εορτή της Σκηνοπηγίας. Οι Εβραίοι για επτά ολόκληρες ημέρες γιόρταζαν την διαφυγή τους από τον Φαραώ και την πορεία τους μέσα στην έρημο, με τελικό προορισμό την γη της Επαγγελίας. Την δε όγδοη ημέρα γίνονταν η κορύφωση των εορταστικών εκδηλώσεων προς τιμήν αυτού του σωτήριου γεγονότος. Όπως λοιπόν και οι πηγές μαρτυρούν, τον οκταήμερο εορτασμό των θείων γεγονότων (Θεοφανείων και Αναστάσεως) υιοθέτησε και η πρώτη χριστιανική Εκκλησία των Ιεροσολύμων. Έτσι με την πάροδο των ετών ο οκταήμερος εορτασμός των ιερών γεγονότων και κατ' επέκταση η επανάληψη τους στην χριστιανική λατρεία καθιερώνεται ως μια πνευματική παρακαταθήκη από την Παλαιά Διαθήκη.

Η "οκταήμερη διάρκεια" των εορτών αυτών έρχεται να διατηρήσει εντός της εκκλησιαστικής κοινότητας, τον πανηγυρικό χαρακτήρα εκάστου Δεσποτικού ή Θεομητορικού γεγονότος. Επίσης με την επανάληψη των ιερών ύμνων στην λατρευτική πράξη επιτυγχάνεται η καλύτερη εμπέδωση των πνευματικών μηνυμάτων που αρδεύονται από την αποδιδόμενη εορτή. Επιπλέον αυτή η "οκταήμερη δυναμική" βασίζεται στο ζωηφόρο γεγονός της Αναστάσεως του Θεανθρώπου. Αφενός η Εκκλησία διαρκώς πορεύεται μέσα στην χαρά της Αναστάσεως, αφετέρου διατηρεί την προσδοκία του ''Ερχόμενου", ο οποίος θα έλθει ξανά για να κρίνει ζώντες και κεκοιμημένους. Άρα ο εορτασμός για οκτώ ημέρες κάθε πνευματικού γεγονότος δεν έχει μόνο παροντική ισχύ, αλλά κυρίως έχει εσχατολογική προοπτική, μας εισάγει στην "όγδοη ημέρα", στην αιωνιότητα.

Τούτο πραγματοποιεί η Αγία μας Εκκλησία και με την απόδοση της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Έρχεται μετά από οκτώ ημέρες και επαναλαμβάνει την εορτή αυτή με την ίδια ακριβώς λατρευτική λαμπρότητα και υμνολογική μεγαλοπρέπεια. Και πως να μην το πράττει αυτό, όταν η Κυρία Θεοτόκος "ἀναστάσεως τύπον ἐκλάμπουσα"! Και όντως "τάφος καὶ νέκρωσις οὐκ ἐκράτησεν, ὡς γὰρ ζωῆς Μητέρα, πρὸς τὴν ζωὴν μετέστησεν!" Αλήθεια ήταν δυνατόν η μητέρα του Ζωοδότη Χριστού να μην ακολουθήσει την αναστάσιμη οδό του μονάκριβου Υιού της; Ενώ γεύεται ως άνθρωπος τον θάνατο, εντούτοις μετά από τρεις ημέρες που άνοιξαν τον τάφο της, διαπιστώθηκε η "εις Ουρανούς Μετάστασή της". Η Παναγία μας μετέβη εκ του θανάτου εις την "όντως ζωή". Δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη το ότι ηττήθηκε ο πιο αδυσώπητος εχθρός του ανθρώπου, ο θάνατος, απ' τα παραδείγματα του Αναστημένου Χριστού και της Παναγίας Μητέρας Του. Η Παρθένος Μαριάμ υπερβαίνει την θνητότητα και την φθαρτότητα, και φθάνει στην αθανασία και στην αφθαρσία. Λίαν εύστοχα ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος θα ρωτήσει: "Τὶ δεδοίκατε(φοβάστε) τὸν καταργηθέντα;" Και απαντά: "Οὐκέτι φοβερός ἐστίν!" Ο Αναστάς Κύριος κατήργησε τον θάνατο και πλέον δεν είναι φοβερός και ατρόμητος. Αυτό μας ενσταλάζει και η "Κοίμηση της Θεοτόκου", το τέλος του θανάτου και την αρχή της όγδοης ημέρας, την έναρξη της Βασιλείας του Θεού.

Το αξιοσημείωτο είναι ότι ο ιερός υμνογράφος χαρακτηρίζει την Κοίμηση της Παναγίας μας ως "ένδοξη". Είναι ποτέ ο θάνατος ένα χαρούμενο και πανηγυρικό γεγονός στη ζωή μας; Μα ο αποχωρισμός της παρούσας βιωτής μόνο φόβο, πόνο και θλίψη, μπορεί να σου προσδώσει. Κι όμως για τον άνθρωπο του Θεού ο θάνατος είναι μια γέφυρα που ενώνει το "πρόσκαιρο παρόν" με το "αιώνιο μέλλον". Είναι ένα μυστικό πέρασμα που σε οδηγεί από τον πεπερασμένο λαμπτήρα στο φως της αιωνιότητας. Και με αυτό τον τρόπο βιώνεται ο θάνατος και από την Παναγία μας. Συγκεκριμένα είχε πληροφορηθεί τρεις ημέρες πριν από Άγγελο Κυρίου, την αναχώρησή της από τα "γήινα δώματα" για τους "ουρανίους θαλάμους". Γι' αυτό και περίμενε την συνάντησή της μετά του Υιού και Θεού της.

Η Θεοτόκος είχε καλλιεργήσει μέσα της την επιθυμία "εἰς τὸ ἀναλῦσαι καὶ σὺν Χριστῷ εἶναι"(Φιλιπ. α΄, 23). Και αυτή την επιθυμία δύναται να την βρει κάποιος και στους πολυάριθμους αγίους της Εκκλησίας μας. Είτε την ώρα του μαρτυρίου τους, είτε την ώρα της οσιακής κοίμησής τους, αντιμετώπιζαν τον θάνατο με πίστη και αγάπη. Δεν υπήρχε το αίσθημα του φόβου, αφού ο Κύριος νίκησε κατά κράτος τον θάνατο. Συνεχώς από τα άγια χείλη τους επαναλαμβάνονταν η Παύλεια ρήση: "Ἐμοὶ τὸ ζῆν Χριστὸς καὶ τὸ ἀποθανεῖν κέρδος." (Φιλιπ. α', 21). Θεωρούσαν τους εαυτούς τους κερδισμένους, εάν πέθαιναν υπέρ του Χριστού. Αντίθετα εμείς σήμερα μπροστά στον θάνατο όχι μόνο διακατεχόμαστε από φόβο, αλλά και προσπαθούμε να τον απαλείψουμε ως λέξη από το λεξιλόγιο μας. Τον απεχθανόμαστε και μόνο που ο άλλος τον προφέρει. Αγωνιζόμαστε για την απόκτηση όλο και περισσότερων αγαθών, με σκοπό να αγκιστρωθούμε στο "τώρα" και να ξεχάσουμε το μυστήριο του θανάτου. Φθάνουμε ακόμη και σε διάφορες άπρεπες πράξεις(χειρονομίες, σπάσιμο πιάτων κλπ), λες και εμείς δεν θα κληθούμε γι' αυτή την επουράνια "αναχώρηση". Και είναι λυπηρό να υπάρχουν συνάνθρωποι μας που έφυγαν από την ζωή αυτή, χωρίς καμία πνευματική προετοιμασία για την αιώνια ζωή. Και αυτό εξαιτίας της δικής μας αδιαλλαξίας σε σχέση με το μυστήριο του θανάτου.

Λησμονούμε ότι όλα θεραπεύονται εν Χριστώ. Συνδεόμενος κανείς με τον Χριστό, αποκτά νόημα η ζωή του και αλλάζει η προοπτική του. Ζώντας τον Αναστημένο Χριστό, ζει και την δική του εν δυνάμει Ανάσταση. Βιώνει ένα διαρκές Πάσχα! Αυτή δε την αναστάσιμη χαρά μας την δείχνει και η Παναγία μας. Γράφει ο άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας: "Με την Κοίμησή της νίκησε την αμαρτία και αντιστάθηκε στην φθορά της φύσης μας. Πρώτη βάδισε και υπήρξε οδηγός των ανθρώπων προς τον Θεό." Ο δρόμος έχει ανοίξει, σε εμάς επαφίεται τον αν θα τον περπατήσουμε! Αμήν!

Η Ζωοδόχος Πηγή

Μὲ τὸ ὄνομα Ζωοδόχος Πηγὴ τοῦ Μπαλουκλὶ ἢ Παναγία ἡ Μπαλουκλιώτισσα φέρεται ἱερὸ χριστιανικὸ ἁγίασμα ποὺ βρίσκεται στὴ Κωνσταντινούπολη ἔξω ἀπὸ τὴ δυτικὴ πύλη τῆς Σηλυβρίας, ὅπου ὑπῆρχαν τὰ λεγόμενα «παλάτια τῶν πηγῶν» στὰ ὁποῖα οἱ Βυζαντινοὶ αὐτοκράτορες παραθέριζαν τὴν Ἄνοιξη. Πῆρε τὴν ὀνομασία του ἀπὸ τὸ τουρκικὸ ὄνομα Balik (=ψάρι) καὶ περιλαμβάνει τὸ μοναστήρι, τὴν ἐκκλησία καὶ τὸ ἁγίασμα.

Γιὰ τὴν ἀποκάλυψη τοῦ Ἁγιάσματος ὑπάρχουν δύο ἐκδοχές:

α) Ἡ πρώτη, ποὺ ἐξιστορεῖ ὁ Νικηφόρος Κάλλιστος ἀναφέρει ὅτι: Ὁ μετέπειτα αὐτοκράτορας Λέων ὁ Θρὰξ ἢ Λέων ὁ Μέγας (457 – 474 μ.Χ.), ὅταν ἐρχόταν ὡς ἁπλὸς στρατιώτης στὴν Κωνσταντινούπολη, συνάντησε στὴ Χρυσὴ Πύλη ἕναν τυφλὸ ποὺ τοῦ ζήτησε νερό. Ψάχνοντας γιὰ νερό, μιὰ φωνὴ τοῦ ὑπέδειξε τὴν πηγή. Πίνοντας ὁ τυφλὸς καὶ ἐρχόμενο τὸ λασπῶδες νερὸ στὰ μάτια τοῦ θεραπεύτηκε. Ὅταν ἀργότερα ἔγινε αὐτοκράτορας, τοῦ εἶπε ἡ προφητικὴ φωνή, πὼς θὰ ἔπρεπε νὰ χτίσει δίπλα στὴν πηγὴ μία Ἐκκλησία. Πράγματι ὁ Λέων ἔκτισε μία μεγαλοπρεπὴ ἐκκλησία πρὸς τιμὴ τῆς Θεοτόκου στὸ χῶρο ἐκεῖνο, τὸν ὁποῖο καὶ ὀνόμασε «Πηγή». Ὁ Κάλλιστος περιγράφει τὴ μεγάλη αὐτὴ Ἐκκλησία μὲ πολλὲς λεπτομέρειες, ἂν καὶ ἡ περιγραφὴ ταιριάζει περισσότερο στὸ οἰκοδόμημα τοῦ Ἰουστινιανοῦ. Ἱστορικὰ πάντως εἶναι ἐξακριβωμένο, ὅτι τὸ 536 μ.Χ. στὴ Σύνοδο τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὑπὸ τὸν Πατριάρχη Μηνᾶ 536 – 552 μ.Χ., λαμβάνει μέρος καὶ ὁ Ζήνων, ἡγούμενος «τοῦ Οἴκου τῆς ἁγίας ἐνδόξου Παρθένου καὶ Θεοτόκου Μαρίας ἐν τῇ Πηγῇ».

β) Ἡ δεύτερη, ποὺ ἐξιστορεῖ ὁ ἱστορικὸς Προκόπιος, τοποθετεῖται στὶς ἀρχὲς τοῦ 6ου αἰώνα καὶ ἀναφέρεται στὸν Ἰουστινιανό. Ὁ Ἰουστινιανὸς κυνηγοῦσε σ’ ἕνα θαυμάσιο τοπίο μὲ πολὺ πράσινο, νερὰ καὶ δένδρα. Ἐκεῖ, σὰν σὲ ὅραμα, εἶδε ἕνα μικρὸ παρεκκλήσι, πλῆθος λαοῦ καὶ ἕναν ἱερέα μπροστὰ σὲ μιὰ πηγή. «Εἶναι ἡ πηγὴ τῶν θαυμάτων» τοῦ εἶπαν. Καὶ ἔχτισε ἐκεῖ μοναστήρι μὲ ὑλικὰ ποὺ περίσσεψαν ἀπὸ τὴν Ἁγιὰ Σοφιά. Ὁ Ἰ. Κεδρηνὸς ἀναφέρει ὅτι χτίστηκε τὸ 560 μ.Χ.

Γράφοντας τὸν 14ο αἰ. μ.Χ. γιὰ τὸ ἁγίασμα τῆς Πηγῆς ὁ Νικηφόρος Κάλλιστος παραθέτει, ἀπὸ διάφορὲς πηγές, ἕναν κατάλογο 63 θαυμάτων, ἀπὸ τὰ ὁποῖα τὰ 15 φθάνουν ὡς τὴν ἐποχή του.

Σήμερα στὴν αὐλὴ τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς βρίσκονται οἱ τάφοι τῶν Οἰκουμενικῶν Πατριαρχῶν. Τὸ δὲ ἁγίασμα βρίσκεται στὸν ὑπόγειο Ναὸ καὶ ἀποτελεῖται ἀπὸ μαρμαρόκτιστη πηγή, τὸ νερὸ τῆς ὁποίας θεωρεῖται ἁγιασμένο. Ἀπὸ ἐδῶ διαδόθηκε ὁ τύπος τῆς Παναγίας Ζωοδόχου Πηγῆς σὲ ὅλο τὸν ὀρθόδοξο κόσμο. Εἶναι ἀξιοσημείωτο ὅτι ψηφιδωτὴ παράσταση τῆς εἰκόνας σώζεται στὸν ἐσωνάρθηκα τῆς Μονῆς τῆς Χώρας.

Ὁ Ναὸς αὐτὸς ἔμεινε γνωστὸς στὴν ἱστορία ὡς τὸ ἁγίασμα τοῦ «Μπαλουκλί». «Μπαλούκ» στὰ τουρκικὰ σημαίνει ψάρι καὶ ἡ παράδοση μᾶς λέει πὼς ἐκεῖ δίπλα στὸ ἁγίασμα, στὶς 23 Μαΐου 1453 μ.Χ. ἕνας καλόγερος τηγάνιζε ψάρια, ὅταν κάποιος τοῦ ἔφερε τὴν εἴδηση πὼς πῆραν τὴν Πόλη οἱ Τοῦρκοι. Ὁ καλόγερος ἀπάντησε πὼς μόνο ἂν τὰ ψάρια ποὺ τηγάνιζε ἔφευγαν ἀπ’ τὸ τηγάνι καὶ ἔπεφταν μέσα στὸ ἁγίασμα θὰ πίστευε ὅτι ἔγινε κάτι τέτοιο. Καὶ πραγματικὰ τὰ ψάρια ζωντάνεψαν καὶ ἔπεσαν μέσα στὴν πηγὴ τοῦ ἁγιάσματος. Μέχρι σήμερα δέ, μέσα στὴν δεξαμενὴ τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς διατηροῦνται ἑπτὰ ψάρια καὶ μάλιστα σὰν νὰ εἶναι μισοτηγανισμένα ἀπ’ τὴν μιὰ πλευρά.

Σὲ ἀνάμνηση τῶν ἐγκαινίων τοῦ Ναοῦ ἀπὸ τὸν Αὐτοκράτορα Λέοντα ἡ Ἐκκλησία καθιέρωσε τὴν κάτ’ ἔτος ἑορτὴ τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς, τὴν Παρασκευὴ τῆς Διακαινήσιμου Ἑβδομάδος.

Ηλ. πηγή: synaxarion.gr

Τρίτη Διακαινησίμου - Σύναξις Υπεραγίας Θεοτόκου Πορταϊτίσσης (Ι.Μ. Ιβήρων Αγίου Όρους)

Στην Ιερά Μονή των Ιβήρων βρίσκεται η θαυματουργή Εικόνα Πορταΐτισσα, η οποία κατά την παράδοση είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Έχει διαστάσεις 137 εκατοστά ύψος και 94 πλάτος, το δε βάρος 96 κιλά, μαζί με τα αναθήματα και τα λοιπά. Η αυστηρή έκφραση του ιερού προσώπου Της, τονιζόμενη από την επιβλητική, καθηλωτική ματιά Της, προξενεί το δέος.

Δόθηκε το προσωνύμιο τούτο στην Παναγία, επειδή είναι τοποθετημένη η ιερά εικόνα στο παρεκκλήσιο της μονής Ιβήρων που ευρίσκεται αριστερά της κεντρικής Πύλης.

Αυτή η εικόνα ήταν κτήμα μιας ευλαβούς χήρας στη Νίκαια, όταν εικονομάχοι στρατιώτες την ανακάλυψαν στο σπίτι της, μπροστά απ' την οποία έκαιγε ακοίμητη καντήλα. Με την υπόσχεση χρημάτων η σώφρων χήρα πήρε μια μέρα παράταση και τη νύχτα έριξε, με το γιό της μαζί, την Εικόνα στη θάλασσα, η οποία ξαφνικά στάθηκε όρθια και έπλεε προς την Ελλάδα. Εκείνος ο γιος, για να μη τον συλλάβουν, ήρθε στη Θεσσαλονίκη και μετά στο Άγιο Όρος. Κανείς δεν ξέρει που βρισκόταν 170 χρόνια η Εικόνα, απ' το 829 που έπεσε στη θάλασσα ως το 1004 που βγήκε στην Ιβήρων.

Κάθονταν οι παλαιοί άγιοι Γέροντες της Ιβήρων και μιλούσαν περί σωτηρίας ψυχής, όταν ξαφνικά βλέπουν μέσα στη θάλασσα μια λάμψη. Μαζεύτηκαν όλοι οι Μοναχοί του Όρους, και με βάρκες θέλησαν να πάνε στο περίεργο και θαυμαστό σημείο. Μπόρεσαν μόνο να διακρίνουν ότι ήταν μία εικόνα της Θεοτόκου, διότι όσο πλησίαζαν τόσο η εικόνα απομακρυνόταν. Όποτε οι Πατέρες συγκεντρώθηκαν στην Εκκλησία και ικέτευαν θερμώς τον Πανάγαθο να τους επιτρέψει να πάρουν την αγία Εικόνα. Πράγματι ο Θεός άκουσε τη δέηση τους και απάντησε ως έξης.

Έξω απ' το Μοναστήρι ασκήτευε κάποιος Μοναχός Γαβριήλ από  την Ιβηρία. Ήταν απλός, αναχωρητής, αδιαλείπτως έλεγε «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με τον αμαρτωλό και ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ». Η τροφή του ήταν τα βότανα του βουνού και ποτό του το νερό και μέρα-νύχτα μελετούσε το νόμο του Κυρίου. Ενώ προσευχόταν, νύσταξε λίγο, έκλεισε τα μάτια του και βλέπει την αγία Θεοτόκο με ιδιαίτερη λαμπρότητα και του λέει «πήγαινε στο Μοναστήρι σου και πες στον ηγούμενο ότι ήρθα για να τους δώσω την εικόνα μου» μετά βάδισε στη θάλασσα, για να γνωρίσουν όλοι την αγάπη και πρόνοια που έχω στο Μοναστήρι σας. Μόλις είπε αυτά η Παναγία, χάθηκε απ' τα μάτια του Γαβριήλ.

Μετά πήγε στο Μοναστήρι, είπε το νέο και οι Πατέρες με πομπή και Θεομητορικούς ύμνους πήγαν προς την παραλία. Ο Γέρων Γαβριήλ περπάτησε λίγο στη θάλασσα και αμέσως η εικόνα ήρθε στην αγκαλιά του. Οι Πατέρες με πολλή ευλάβεια και χαρά την υποδέχτηκαν και έκαμαν ολονύκτιες αγρυπνίες και δεήσεις και Λειτουργίες επί τρία μερόνυχτα, για να ευχαριστήσουν τον Θεό και την Παναγία. Την έβαλαν στο ναό της Μονής, αλλά εκείνη έφευγε και στεκόταν πάνω από την πύλη του Μοναστηριού. Αυτό επαναλήφθηκε πολλές φορές, ώσπου ξαναπαρουσιάστηκε η Παναγία στον Γέροντα Γαβριήλ και του λέει:

«Πες στον ηγούμενο να παύσετε να με πειράζετε, διότι δεν ήρθα στο Μοναστήρι για να με φυλάτε σεις, αλλά ήρθα για να γίνω εγώ φύλακας και φρουρός σας και σ' αυτήν και στην μέλλουσα ζωή και όσοι θα ζήσουν με ευλάβεια και φόβο Θεού και δεν αμελούν στην απόκτηση των αρετών, και τελειώσουν την πρόσκαιρη ζωή τους σ' αυτόν τον τόπο, ας έχουν θάρρος και να μη φοβούνται την κόλαση διότι αυτή τη χάρη ζήτησα από τον Θεό και Υιό μου και την πήρα. Ως επιβεβαίωση των λόγων μου σας δίνω αυτό το σημείο, όσο βλέπετε την εικόνα μου στο Μοναστήρι σας, δεν θα λείψει απ' το Όρος τούτο η χάρις και το έλεος του Υιού μου και Θεού».

Όταν τα άκουσε αυτά ο ασκητικός και θεοφόρος πατήρ Γαβριήλ έρχεται βιαστικά στο Μοναστήρι και τα αναφέρει στον ηγούμενο ο όποιος χάρηκε πολύ, συνάθροισε την αδελφότητα και διατάζει να κτισθεί στην είσοδο της Μονής ειδικό παρεκκλήσιο για την φύλακα της Μονής θαυματουργή Εικόνα.

Λέγεται, μάλιστα, ότι εάν χαθεί η εικόνα από την θέση της, τότε θ' αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για την δευτέρα παρουσία του Κυρίου μας. Η Αγία αυτή εικόνα φέρει στο κάτω μέρος της σιαγόνος της Θεοτόκου μία ουλή από το μαχαίρι ενός πειρατή. Από την ουλή αυτή έρευσε αίμα, το οποίο πηγμένο διακρίνεται και σήμερα επάνω στην εικόνα.

ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΠΟΡΤΑΪΤΙΣΣΑΣ

• Ο ΠΕΙΝΑΣΜΕΝΟΣ ΟΔΟΙΠΟΡΟΣ

Τον παλαιό καιρό ένας οδοιπόρος ξεκίνησε από την έρημο του Άθωνος και οδοιπορώντας όλη την ήμερα, το απόγευμα έφτασε στη Μονή των Ιβήρων. Επειδή βιαζόταν, δεν μπήκε μέσα. Ζήτησε μόνο λίγο ψωμί από τον πορτάρη, ο όποιος δεν του έδωσε, και νηστικός και πικραμένος συνέχισε την πορεία του προς τις Καρυές. Σε 20 περίπου λεπτά από τη Μονή κάθισε ο οδοιπόρος σε μία πέτρα να ξεκουραστεί λίγο αναλογιζόμενος το γεγονός με δάκρυα και στενάζων κατά του πορτάρη. Τότε άκουσε βήματα, σηκώνει το κεφάλι και βλέπει μία σεμνή γυναίκα, που κρατούσε στην αγκαλιά της ένα παιδί.

Τον πλησιάζει και τον ρωτάει με συμπονετικό ύφος: «τι έχεις και κλαις; μήπως είσαι άρρωστος;» «Όχι» άπαντα ο οδοιπόρος, «δεν είμαι άρρωστος, αλλά πεινάω ζήτησα από τον πορτάρη των Ιβήρων λίγο ψωμί και δεν μου έδωσε». Η Γυναίκα του λέει: μη λυπάσαι, τέκνον, κατά του θυρωρού, διότι θυρωρός της Μονής των Ιβήρων είμαι εγώ. Πάρε αυτό το φλουρί, γύρισε στο Μοναστήρι και αγόρασε με αυτό ψωμί κι εγώ θα σε περιμένω εδώ. Ο οδοιπόρος πείθεται και επιστρέφει στο Μοναστήρι, βρίσκει τον πορτάρη και ζητεί ν' αγοράσει ψωμί δίνοντας και το φλουρί, που καθώς είπε του το δώρισε μια γυναίκα.

Όταν ο πορτάρης άκουσε για γυναίκα σαν να κατάλαβε, και μόλις είδε και το φλουρί θαύμασε και έσπευσε να χτυπήσει την καμπάνα να συναθροισθούν οι Πατέρες και να τους αναφέρει το συμβάν. Συγκεντρώθηκαν οι Πατέρες και μόλις άκουσαν το παράδοξο γεγονός έμειναν κατάπληκτοι. Διαπίστωσαν ότι το φλουρί που έφερε ο οδοιπόρος ήταν από παλιά αφιερωμένο στην Εικόνα της Πορταΐτισσας, το οποίο με πολλή ευλάβεια ξανατοποθέτησαν και πάλι προ της αγίας Εικόνας. Αμέσως όλοι μαζί πήγαν στον τόπο της εμφανίσεως της γυναίκας, 20 λεπτά απ' το Μοναστήρι προς τις Καρυές, και δεν βρήκαν κανένα. Σε ανάμνηση του θαύματος έστησαν εκεί ένα μικρό προσκυνητάρι.

Κατά το 1960 ο Ιερομόναχος Μάξιμος Πνευματικός Ιβηρίτης ανήγειρε ναΰδριο στον τόπο εκείνο του θαύματος προς τιμήν της Πορταΐτισσας Θεοτόκου. Εδώ ερχόταν ο Γέροντας κάθε δειλινό και άναβε το καντήλι στην Εικόνα της αναπαράστασης του θαύματος κάτω απ' το δέντρο. Μια βραδιά ακούει φωνή απ' την Εικόνα: «θέλω εκκλησία εδώ». Ξαφνιάστηκε, σταυροκοπήθηκε και δεν είπε τίποτα, μήπως ήταν ιδέα του. Την άλλη βραδιά πάλι τα ίδια. και τρίτη φορά ακούστηκε η φωνή και ο Γέροντας απάντησε «δεν μπορώ» και η Παναγία του είπε: «θα σε βοηθήσω εγώ». Τότε ο Γέροντας κουβάλησε δυο χρόνια πέτρες απ'  το ποτάμι, καθάρισε τον τόπο απ'  τα βάτα και τ' άγρια ξύλα, ο μάστορας δούλεψε πρόθυμα και έγινε ένα ωραιότατο εκκλησάκι που οι ξένοι επισκέπτες δεν χορταίνουν να το βγάζουν φωτογραφίες.

• ΑΓΙΟΣ ΒΑΡΒΑΡΟΣ

Σύμφωνα με τις ιστορικές παραδοσιακές πληροφορίες, η μεγάλη σε μέγεθος εικόνα της Πορταΐτισσας, η οποία φέρει κάτω από τη δεξιά σιαγόνα τραύμα με ξηραμένο αίμα, κτυπήθηκε με το ξίφος ενός Άραβα, ο οποίος ονομαζόταν Ραχάι και ήταν αρχηγός ενός πειρατικού στόλου. Όταν ο στόλος αυτός έπλευσε στη θάλασσα των Ιβήρων, ο Ραχάι έστειλε πειρατές, να κουρσέψουν τη Μονή. Αυτοί όμως δεν μπόρεσαν να πραγματοποιήσουν την εντολή του αρχηγού τους, διότι εμποδίστηκαν από μία Γυναίκα και γύρισαν στα πλοία τους άπρακτοι.

Όταν ο Ραχάι άκουσε τη δικαιολογία των συντρόφων του, τους ονείδισε και αμέσως έτρεξε εναντίον της Μονής κραδαίνοντας το ξίφος του. Όταν είδε την αγία εικόνα της θείας Πορταΐτισσας, με θυμό τη χτύπησε με το ξίφος του. Από την πληγή άρχισε να ρέει άφθονο αίμα, που τον περιέλουσε. Στη θέα του αίματος από το φρικτό θαύμα, άρχισε να τρέμει, και μετανοώντας για την ασέβεια του ζήτησε συγχώρηση. Κατόπιν βαπτίστηκε και έγινε μοναχός και κλαίγοντας για το αμάρτημά του».

Τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής του έμεινε εμπρός στην αγία εικόνα και πρόσφερε τις υπηρεσίες του στο ναό της Πορταΐτισσας. Παρακαλούσε δε τους αδελφούς της μονής Ιβήρων, να μη τον αποκαλούν με το ασκητικό του όνομα Δαμασκηνό, αλλά «Βάρβαρο», άξεστο, βάναυσο. Ο Άγιος Βάρβαρος τόσο πολύ πρόκοψε στην αρετή, ώστε ύστερα από το θάνατό του έδειξε σημεία αγιότητας. Μέχρι σήμερα ονομάζεται «άγιος Βάρβαρος», εορτάζει στις 15 Μαΐου. Το λείψανό του, κατά την ανακομιδή, βρέθηκε ακέραιο και απέπνεε άρωμα. Το έκλεψαν οι Λατίνοι, μαζί με χίλια άλλα λείψανα της Μονής.

• Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑΣ

Το 1651 Ιβηρίτες μοναχοί δοκίμαζαν οικονομική στενότητα, γι’ αυτό ανέθεσαν στη Θεοτόκο να μεριμνήσει για τη συντήρησή τους. Αμέσως η φιλόστοργη Μητέρα έτρεξε για εξεύρεση πόρων με το ακόλουθο χαριτωμένο θαύμα.

Εκείνη την περίοδο ήταν βαριά άρρωστη η κόρη του τσάρου της Ρωσίας Αλεξίου Μιχαήλοβιτς. Τα πόδια της ήταν παράλυτα και για τους γιατρούς αθεράπευτα.

Τη θλίψη της πριγκίπισσας και των βασιλέων γονέων της έρχεται τώρα να μεταβάλει σε χάρη η θαυματουργή Πορταΐτισσα. Παρουσιάζεται μια νύχτα στον ύπνο της, κι αφού της έδωσε θάρρος και υποσχέθηκε να τη θεραπεύσει της λέει:

– Να πεις στον πατέρα σου να φέρει από την μονή των Ιβήρων την εικόνα μου την Πορταΐτισσα.

Το πρωΐ η άρρωστη διαβίβασε την εντολή κι αμέσως ξεκίνησε έκτακτη αποστολή, για να μεταφέρει στους Ιβηρίτες μοναχούς την επιθυμία του τσάρου. Εκείνοι φοβήθηκαν μήπως η εικόνα δεν επιστραφεί, και αποφάσισαν να στείλουν ένα πιστό αντίγραφο με τιμητική συνοδεία τεσσάρων ιερομονάχων.

Μόλις μαθεύτηκε ο ερχομός της σεπτής εικόνας στη Μόσχα, η πόλη άδειασε. Όλοι, βασιλείς και λαός, έτρεξαν να την προϋπαντήσουν. Στ’ ανάκτορα όμως η πριγκίπισσα κοιτόταν στο κρεβάτι, χωρίς να γνωρίζει τίποτε. Κάποια στιγμή ζήτησε τη μητέρα της και τότε πληροφορήθηκε το μεγάλο γεγονός.

– Τι; φώναξε. Έρχεται η Παναγία, κι εμένα μέ άφησαν εδώ;

Πήδηξε αμέσως από το κρεβάτι, ντύθηκε και έτρεξε να υποδεχθεί κι εκείνη την Παναγία. Ο κόσμος είδε την παράλυτη πριγκίπισσα και τα έχασε. Η συγκίνηση κορυφώθηκε, όταν από την άλλη μεριά έφθασε η αγία εικόνα κι έγινε η τελετή της υποδοχής και της προσκυνήσεως.

– Μεγαλειότατε, είπαν οι απεσταλμένοι, προσφέρουμε τη σεπτή αυτή εικόνα σαν δώρο στο ευσεβές ρωσικό έθνος.

– Σας ευχαριστώ, είπε συγκινημένος ο τσάρος. Σε ένδειξη της ευγνωμοσύνης μου σας παραχωρώ μία από τις καλύτερες μονές της πρωτεύουσας, τον άγιο Νικόλαο. Επίσης ετήσιο επίδομα από 2.500 ρούβλια, ατέλεια σε ότι εισάγετε στην χώρα μου, καθώς και δωρεάν μετακίνηση των απεσταλμένων σας.

Το μετόχι αυτό παρέμεινε στην κυριότητα της μονής Ιβήρων μέχρι το 1932 και της εξασφάλιζε τόσα έσοδα, ώστε κάλυπτε όλες σχεδόν τις υλικές της ανάγκες.

• Η ΚΑΝΔΗΛΑ ΤΗΣ ΠΟΡΤΑΪΤΙΣΣΑΣ ΑΝΤΙΔΟΤΟ ΔΗΛΗΤΗΡΙΟΥ

Στη σεβάσμια μονή των Ιβήρων, κατά την ετήσια αγρυπνία της πανήγυρης της σεπτής εικόνας της Παναγίας Πορταΐτισσας (15 Αυγούστου), είχε κληθεί να ψάλει ο περίφημος Ρουμάνος μουσικός και καλήφωνος Νεκτάριος, ο λεγόμενος Βλάχος. Η μονή, για να τιμήσει τον επισκέπτη, όπως ήταν συνήθεια, του παραχώρησε το δεξιό αναλόγιο. Αυτό δεν άρεσε στους ψάλτες της μονής, οι οποίοι ήθελαν να επιδείξουν τη μουσική τους κατάρτιση και τις ψαλτικές τους ικανότητες. Γι' αυτό δυσαρεστήθηκαν. Παρακινούμενοι από φθόνο του διαβόλου, σκέφτηκαν την εξόντωση του Ρουμάνου ψάλτου. Έτσι, κάποιος από αυτούς, έριξε δηλητήριο στο ποτό του.

Ο ευλογημένος αυτός μοναχός Νεκτάριος, μόλις αισθάνθηκε τους πρώτους πόνους από την επίδραση του δηλητηρίου, αντελήφθη τι είχε συμβεί. Οπλισμένος με ακράδαντη πίστη στο Θεό και την εορτάζουσα Παναγία Πορταΐτισσα, αμέσως έτρεξε στη θαυματοποιό Παναγία, πήρε το κανδήλι Της και ήπιε ολόκληρο το περιεχόμενό του και με πολύ πόνο ψυχής είπε: «Παναγία μου, σώσε με. Με δηλητηρίασαν».

Η ταχεία αντίληψη και έτοιμη βοηθός και ιατρός των νοσούντων, Κυρία Θεοτόκος, άκουσε τον πιστό δούλο Της, προσέτρεξε και τον θεράπευσε. Ο ίδιος αργότερα ομολογούσε: «Ποτέ δεν έψαλα τόσο καλά στην Παναγία, με τόσο καθαρό λαρύγγι και ψυχική διάθεση, καθώς την τραγική εκείνη αγρυπνία της σώτειράς μου Παναγίας Πορταΐτισσας».

Ηλ. πηγή: εδώ

Ἐκ τῆς ὡραίας τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἑορτῆς (Χρυσοστόμου Σμύρνης)

Ἐκ τῆς ὡραίας τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἑορτῆς [1]

«Χαῖρε κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετὰ σοῦ·
εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξίν·
εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ·
ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ καὶ τέξῃ υἱόν,
καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν»
(Λουκ. 1, 28. 31)

Αἱ ὀλίγαι, ἀλλὰ φαιδραὶ καὶ ἀθάνατοι αὗται λέξεις τοῦ Ἀγγέλου Γαβριὴλ πρὸς τὴν Παρθένον Μαρίαν ἐξαγγέλουσι ὅλον τὸ ὑψηλὸν καὶ θαυμαστὸν μυστήριον, τὸ ὁποῖον κρύπτεται ὑπὸ τὴν παροῦσαν ἑορτήν, ἣν μετὰ τηλικαύτης χαρᾶς καὶ εὐφροσύνης ἑορτάζει τὴν σήμερον σύμπας ὁ Ὀρθόδοξος Χριστιανικὸς κόσμος.

Αἱ λέξεις αὗται περιέχουσι τὴν φαιδρὰν καὶ χαρμόσυνον ἀναγγελίαν τοῦ πλέον ὑψηλοῦ καὶ θαυμαστοῦ γεγονότος, τὸ ὁποῖόν ποτε συνέβη ἐν τῷ κόσμῳ ἀφ᾿ ὅτου ὑπάρχει ὁ κόσμος.

Τὸ γεγονὸς τοῦτο τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἀποτελεῖ ἐν τῷ θρησκευτικῷ καὶ ἠθικῷ κόσμῳ τὸ κέντρον τρόπον τινὰ τῆς πνευματικῆς βαρύτητος δι᾿ ἅπασαν τὴν δημιουργίαν· ὅλα τὰ πρὸ αὐτοῦ μεγάλα κοσμοϊστορικὰ γεγονότα δὲν ἦσαν εἰμὴ προπαρασκευὴ δι᾿ αὐτό, καὶ ὅλαι αἱ μετὰ ταῦτα παγκόσμιοι ἐπὶ τοῦ σύμπαντος μεταβολαὶ δὲν ἦσαν ἄλλο τι εἰμὴ ἀποτέλεσμα αὐτοῦ. Καὶ διὰ τοῦτο ἑορτάζοντες τὴν σήμερον τὸ μέγιστον τοῦτο καὶ θαυμαστότατον τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἱστορικὸν γεγονός, τὸ ὁποῖον εἶνε τὸ φαιδρὸν προοίμιον τῆς σωτηρίας καὶ χαρᾶς καὶ εὐδαιμονίας δι᾿ ὅλον τὸ ἀνθρώπινον γένος, ἂς μελετήσωμεν αὐτὸ ταυτοχρόνως μετὰ σεβασμοῦ καὶ θαυμασμοῦ, μεμιγμένων μετὰ στοργῆς καὶ εὐγνωμοσύνης βαθυτάτης. Καὶ πρὸς τοῦτο ἂς στρέψωμεν τὸν λογισμὸν ἡμῶν πρὸς τὰ ὀπίσω· ἂς ἀναποδίσωμεν νοερῶς καὶ ἂς ἔλθωμεν εἰς τὴν πρώτην 25ην Μαρτίου, ἡ ὁποία ἐννέα μῆνας πρὶν ἀρχίσῃ ἡ νέα ἀπὸ Χριστοῦ χρονολογία ἀνέτειλεν ἐπὶ τῆς γῆς. Διέλθωμεν ἕως Ναζαρέτ, καὶ ἴδωμεν τί τὸ ρῆμα τοῦτο, ὅπερ ὁ Ἄγγελος εὐαγγελίζεται.

Εἰς τρία σημεῖα ἐπικαλοῦμαι ἐγὼ τὴν προσοχήν σας.

α) Ἡ σκηνὴ ἐκτυλίσσεται ἐν τῇ ὡραίᾳ καὶ δροσοσταλάκτῳ Γαλιλαίᾳ, τῆς ὁποίας ἡ καλλονὴ καὶ τὰ ἀναρίθμητα ποικιλόχρωμα ἄνθη, τὰ ὁποῖα τότε ἐστόλιζον τὴν τερπνὴν ἐκείνην χώραν ἀπετέλουν κατᾶ τῆν τότε ἐποχὴν ἕνα ὡραῖον ἐπίγειον παράδεισον, λίαν κατάλληλον καὶ ἄξιον νὰ δεχθῇ τοιοῦτον οὐράνιον ἀγγελιαφόρον, κομιστὴν τῶν τερπνῶν καὶ χαρμοσύνων χαιρετισμῶν τούτων «Χαῖρε κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετὰ σοῦ·εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξίν· εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ· ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ καὶ τέξῃ υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν».

Εἰς τοιοῦτον τερπνὸν καὶ δροσοστάλακτον τόπον ἠθέλησεν ὁ Θεὸς ν᾿ ἀκουσθῇ διὰ πρώτην φορὰν τὸ φαιδρὸν τοῦτο μήνυμα τοιούτου οὐρανίου ἐπισκέπτου, μήνυμα ἀνοῖγον τοὺς νέους ὁρίζοντας τῆς χάριτος, τῆς ἀγαθότητος καὶ τοῦ ἐλέους τοῦ Θεοῦ εἰς τὸν κόσμον, μήνυμα μέλλον νὰ καταστήσῃ τοὺς ἀνθρώπους φαιδροτέρους, εὐτυχεστέρους, ἀγαθωτέρους, ἁγιωτέρους, πράγματι εὐλογημένους καὶ κεχαριτωμένους ἐν Χριστῷ, ἀξίους ἑνὶ λόγῳ πολίτας τῆς ἐρχομένης βασιλείας τοῦ Θεοῦ.

Τὸ μήνυμα τοῦτο ἔφθασεν εἰς τὴν μυροβόλον Ναζαρὲτ κατὰ μίαν τερπνὴν ἡμέραν τῆς ἀνοίξεως τὴν 25ην Μαρτίου, ὁπότε εἰς τὸ θερμὸν καὶ εὐκραὲς τῆς Παλαιστίνης κλῖμα ἡ γῆ εἶνε ἐνδεδυμένη τὴν φαιδρὰν καὶ χαρίεσσαν καταπράσινον στολήν της, ὁπότε αἱ ἀκτινοβολίαι τοῦ ἐαρινοῦ τῆς Παλαιστίνης ἡλίου ἐχρύσιζον τὰς κορυφὰς τῶν πέριξ ὀρέων, ὁπότε τὰ ᾠδικὰ πτηνὰ ἀνέμελπον τὰ γλυκύτατα αὑτῶν ᾄσματα, ὡς προσευχὰς πρὸς τὸν οὐράνιόν μας Πατέρα, τὰ ἄνθη ἀνέδιδον τὰς μυστικὰς αὑτῶν εὐωδίας, καὶ αἱ ἁπαλαὶ τῶν ζεφύρων πνοαὶ ἐθώπευον ἐπιχαρίτως ὅλην τὴν ἐκ τῆς νάρκης καὶ τῆς νεκρώσεως τοῦ χειμῶνος ἀφυπνιζομένην ἐξωτερικὴν φύσιν.

Ὅλα ὅλα ταῦτα ἦσαν σύμβολα τῆς φαιδρότητος καὶ χαρᾶς τὴν ὁποίαν ὁ ἐξ οὐρανοῦ ἐπισκέπτης ἦλθε καὶ εὐηγγελίσθη εἰς τὴν πτωχὴν καὶ ταπεινήν, ἀλλ᾿ ἁγνὴν καὶ πανάσπιλον κόρην τοῦ λαοῦ, τὴν Παρθένον Μαρίαν, λέγων πρὸς αὐτὴν «Χαῖρε κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετὰ σοῦ·εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξίν· εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ· ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ, καὶ τέξῃ υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν».

β) Ἡ ἀγαθότης τοῦ Θεοῦ δὲν ἠθέλησεν, ὡς βλέπετε, νὰ ὁρίσῃ καμμίαν ἔνδοξον πόλιν καὶ κανὲν βασιλικὸν παλάτιον καὶ μέγαρον ὡς τόπον τῆς διαμονῆς τῆς Μητρὸς τοῦ Θεανθρώπου, οὐδὲ ὁ υψηλὸς Θεὸς κατεδέχθη νὰ ἐπιβλέψῃ εἰς τὴν θυγατέρα πλουσίου τινὸς Φαρισαίου ἢ λαμπροῦ τινος Ἄρχοντος τοῦ Ἰσραήλ, καὶ αὐτὴν νὰ ὁρίσῃ ὡς μητέρα τοῦ Κυρίου.

Ὁ Ἄγγελος ἔκρουσε μίαν πτωχικὴν καλύβην, εἰς μίαν ἐξοχικὴν ἀγροικίαν, τὴν Ναζαρέτ, καὶ ἐκεῖ ἐξέλεξε μίαν πτωχὴν παρθένον, μνηστὴν ἑνὸς ταπεινοῦ ἐργάτου τέκτονος διὰ νὰ προσφέρῃ εἰς αὐτὴν τὴν ἔξοχον ταύτην καὶ μοναδικὴν τιμήν.

Ὁπόσον διὰ τοῦτο οἱ πτωχοὶ τοῦ λαοῦ χρεωστοῦμεν νὰ εἴμεθα εὐγνώμονες πρὸς τὸν οὐράνιόν μας Πατέρα, πρὸ τὸν τόσον πτωχεύσαντα δι᾿ ἡμᾶς υἱὸν τοῦ Θεοῦ! ὁπόσον ἡ προτίμησις αὕτη τῆς πτωχῆς κόρης τῆς Ναζαρὲτ εἶνε πλήρης βαθυτάτης σημασίας, καὶ ὁπόσον ἡ ἐπίδρασις αὐτῆς ἐπὶ τὰς τύχας τοῦ κόσμου ἡπῆρξεν εὐεργετικὴ καὶ σωτήριος!

Ἡ ἐκλογὴ αὕτη τῆς πτωχῆς κόρης τοῦ Ἰωακεὶμ καὶ τῆς Ἄννης σκορπίζει τὴν παρηγορίαν εἰς τὰς τάξεις τῶν πτωχῶν καὶ ἐνδεῶν, ἐξευγενίζει τὴν ἀληθῆ πτωχείαν, τιμᾷ, ἀνυψοῖ καὶ μεγαλύνει τὴν μεγίστην πλειονότητα τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, ἤτοι τὸν τίμιον καὶ ἐν ἱδρῶτι τοῦ προσώπου του τρῶγοντα τὸν ἔντιμον ἄρτον τῆς πενίας ἐργατικὸν λαόν.

Ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἀποσταλεὶς ἄγγελος ν᾿ ἀντιπαρέλθῃ τὰ βασιλικὰ ἀνάκτορα, τοὺς ἀρχιερατικοὺς οἴκους, τὰς φαρισαϊκὰς πρωτοκαθέδρας, τὰ πλούσια καὶ ἔνδοξα καὶ κατάχρυσα μέγαρα, ὅπου ἡ μεγαλοπρέπεια καὶ ἡ χλιδὴ ἁμιλλῶνται πρὸς τὰ μεγαλεῖα καὶ τοὺς τίτλους τῶν ἀξιωμάτων, ἐνώπιον τῶν ὅποίων ὑποκλίνονται οἱ ἄνθρωποι καὶ νὰ ἐκλέξῃ μίαν ἁγνὴν κόρην ἐκ τῆς ταπεινῆς ἐκείνης κοινωνικῆς τάξεως, εἰς τὴν ὁποίαν ἀνήκει καὶ θὰ ἐξακολουθῇ ν᾿ άνήκῃ πάντοτε ἡ μεγάλη πλειονότης τῆς ἀνθρωπότητος, δὲν σᾶς φαίνεται ὅτι τοῦτο εἶνε ἓν τῶν ὑψίστων καὶ παρηγόρων διδαγμάτων, τὰ όποῖα κρύπτονται ὄπισθεν τῆς ἱερωτάτης ταύτης ἑορτῆς;

Ὁ οὐράνιος ἀπεσταλμένος ἠθέλησε νὰ μᾶς διδάξῃ ὅτι μία ζωὴ ἤρεμος, ταπεινὴ καὶ ἀφανὴς ἀλλὰ πλήρης ἀθωότητος καὶ γαλήνης συνειδήσεως, ζωὴ ἑνὸς ἐργάτου ἢ ἀγρότου εἶνε ἡ ὄντως εὐδαίμων καὶ ἀξία τῆς προτιμήσεως τοῦ οὐρανοῦ ζωή. Ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ ν᾿ ἀναλάβῃ τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν ἐκ μιᾶς πτωχῆς καὶ ταπεινῆς κόρης τοῦ ἐργατικοῦ λαοῦ!

Δι᾿ αὐτὸν θὰ ἦτο ἐσχάτη ταπείνωσις νὰ γεννηθῇ ἐν μέσῳ ἀπαστραπτόντων παλατίων καὶ ἐπὶ λαμποκοποῦντος χρυσοῦ θρόνου ὡς βασιλεὺς ὅλου τοῦ σύμπαντος.

Ἀλλὰ νὰ ἔλθῃ ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ νὰ σαρκωθῇ καὶ ἐνανθρωπήσῃ ἐκ μητρὸς οἰκούσης ἐν τῇ πτωχικῇ καλύβῃ ἑνὸς τέκτονος, τοῦτο εἶνε μεγαλεῖον καὶ θαῦμα, ὑπερβαῖνον τὴν ἡμετέραν ἀντίληψιν καὶ τὸν ἡμέτερον θαυμασμὸν. Δι᾿ ὅ καὶ μόλις ἐννοοῦμεν διὰ τόσην ταπεινὴν κόρην τοῦ λαοῦ τὸ ὕψος γλώσσης τοιαύτης «Χαῖρε κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετὰ σοῦ·εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξίν· εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ. Ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ, καὶ τέξῃ υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν».

γ) Ἀλλὰ καὶ ὁ τρόπος, καθ᾿ ὅν ἐνεφανίσθη ὁ Ἄγελος, καὶ τὸ περιεχόμενον τοῦ ἀγγελικοῦ χαιρετισμοῦ δεικνύουσιν ὅτι ἐδῶ εὑρισκόμεθα ἐνώπιον τοῦ πλέον θαυμαστοῦ γεγονότος τῆς παγκοσμίου ἱστορίας.

Πολλάκις, ὡς ἀναγινώσκομεν καὶ ἐν τῇ Παλαιᾷ καὶ ἐν τῇ Καινῇ Διαθήκῃ, ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ ἀπεστάλησαν εἰς τὸν κόσμον, ἵνα δηλώσωσιν εἰς τοὺς ἀνθρώπους τὰς θείας βουλάς· ἀλλὰ πάντοτε καὶ πανταχοῦ βλέπομεν ὅτι οἱ πρὸς οὓς ἀπεστέλλοντο οἱ οὐράνιοι οὗτοι ἀγγελιαφόροι, ἔστω καὶ ἂν ἦσαν οἱ μέγιστοι τῶν προφητῶν καὶ οἱ ἁγιώτατοι τῶν ἀπεσταλμένων, ὑπεκλίνοντο μετὰ μεγίστου σεβασμοῦ ἐνώπιον τῶν λειτουργικῶν τούτων πνευμάτων καὶ ἤκουον παρ᾿ αὐτῶν τὰς διαταγὰς τοῦ Θεοῦ.

Μόνον ἐνταῦθα βλέπομεν διὰ πρώτην φορὰν τὸν Ἀρχάγγελον Γαβριὴλ νὰ παρουσιάζηται πλήρης σεβασμοῦ ἐνώπιον μιᾶς ταπεινῆς Παρθένου, καὶ ν᾿ ἀπευθύνῃ πλήρης θαυμασμοῦ τὸν χαιρετισμὸν τοῦτον πρὸς τὴν κεχαριτωμένην ταύτην κόρην «Χαῖρε κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετὰ σοῦ·εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξίν· εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ· ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ, καὶ τέξῃ υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν».

Ὁ χαιρετισμὸς οὗτος εἶναι τὸ ὑψηλότατον καὶ μεγαλοπρεπέστατον ἐγκώμιον, τοῦ ὁποίου ὑψηλότερον καὶ μεγαλοπρεπέστερον ἄλλο δὲν ἠκούσθη οὐδὲ θ᾿ ἀκουσθῇ ποτε ἐπὶ γῆς.

Τὸ ἐγκώμιον τοῦτο δὲν συνετάχθη ἐπὶ τῆς γῆς· τοῦτο κατηρτίσθη ἐν τῷ οὐρανῷ, ἐν τῷ συμβουλίῳ τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἑκάστη λέξις του εἶνε πλήρης ὑψίστου καὶ ἀφθάστου μεγαλείου καὶ περικλείει μυστήρια βαθύτατα δι᾿ Ἐκείνην, ἥτις ἐξ ὅλων τῶν πλασμάτων μόνη ἠξιώθη ὑπερεκπερισσοῦ νὰ δεχθῇ ἄνωθεν κεχαριτωμένη καὶ εὐλογημένη ἐν τῷ χορῷ ὅλων τῶν γυναικῶν.

Ἐκ τῶν ἀπειραρίθμων ἑκατομμυρίων γυναικῶν τοῦ άνθρωπίνου γένους, τὸ μέγιστον τοῦτο προνόμιον τὴς χάριτος καὶ εὐλογίας τοὺ Θεοῦ ἐδόθη, ὦ Παρθένε, εἰς σε, ἥτις ἀξιοῦσαι σήμερον νὰ συλλάβῃς καὶ γεννήσῃς τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ. Ἂν ἡ Εὔα ἦτο γυνή, ἐν τῷ προσώπῳ τῆς ὁποίας ἐδόθη ἡ κατάρα εἰς τὸ ἐξ αὐτῆς ἀνθρώπινον γένος, Σύ, ὦ Παρθένε, εἶσαι Ἐκείνη διὰ τῆς ὁποῖας θὰ ἔλθῃ ἡ εὐλογία, ἡ χάρις καὶ ἡ αἰώνιος ζωή.

Πολλαὶ γυναῖκες ἐποίησαν δύναμιν, ὡς λέγει ὁ σοφὸς Σολομών, πολλαὶ ἐποίησαν δόξαν, πολλαὶ συνέλαβον καὶ ἐγέννησαν μεγάλους καὶ ἐνδόξους ἄνδρας, τὸν Ἰσαὰκ ἡ Σάρρα, τὸν Ἰακὼβ ἡ Ρεβέκκα, τὸν Ἰωσὴφ ἡ Ραχήλ, τὸν Μωϋσῆν, τὸν Σαμουήλ, τὸν Δαυΐδ, τὸν Σολομῶντα ἄλλαι, καὶ τὸν ἐν γενητοῖς γυναικῶν μείζονα Ἰωάννην τὸ βαπτιστὴν ἡ Ἐλισάβετ.

Ἀλλὰ τὸν Θεάνθρωπον, Ἰησοῦν τὸν ἐκ Ναζαρέτ, τὸν λεγόμενον Χριστόν, τὸν Σωτῆρα καὶ Λυτρωτὴν τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, τὸν Ἐλευθερωτὴν τῶν ἀθανάτων ἡμῶν ψυχῶν, τὸ θαῦμα τῆς ἱστορίας, τὸν Κύριον τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, Ἐκεῖνον ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Ὁποίου κάμπτουσι τὰ γόνατα τὰ ἐπουράνια καὶ τὰ ἐπίγεια, συνέλαβες σήμερον ἐν γαστρὶ ἐκ Πνεύματος Ἁγίου Σύ, ὦ Παρθένε Θεοτόκε, ἡ καλὴ ὡς ὁ ἥλιος, ἡ ἀκεραία ὡς περιστερά, ἡ δροσοστάλακτος ὡς ἡ αὐγή, ἡ ἐκλεκτὴ ὡς ἡ Σελήνη, ἡ λευκὴ ὡς τὸ κρῖνον, ἡ κεχαριτωμένη κόρη, ἡ εὐλογημένη ἐν γυναιξί.

Χαῖρε διὰ τοῦτο κεχαριτωμένη, καὶ τὴν χαράν σου ταύτην φύτευσον καὶ ἐν ταὶς καρδίαις ἡμῶν, ἵνα καὶ χαίροντες ἐκεῖ εἰσέλθωμεν μετὰ τὴν ἐνταῦθα ἔξοδον εἰς τὴν χαρὰν τοῦ Κυρίου ἡμῶν. Ἀμήν.

[1] «Ἱερὸς Πολύκαρπος» Ἔτος Β΄ Σμύρνη, ἀρ. 103, 23.3.1913, σσ. 1668-1672

Αγίου Χρυσοστόμου Μητροπολίτου Σμύρνης του Ιερομάρτυρος, Λόγοι ευσέβειας: Γραπτά κηρύγματα εις δεσποτικάς εορτάς, 1η έκδ., Θεσσαλονίκη, Μυγδονία, 2000

(Ἡλ. πηγή: agiosthomas.gr)