«Ένα ταξίδι μέσα στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα» - Άγιο και Μεγάλο Σάββατο (Γκιάφη Ι.)

 του Ιωάννη Αν. Γκιάφη

Θεολόγου- Πολιτικού Επιστήμονος

Την Αγία και Μεγάλη Παρασκευή όλος ο ορθόδοξος κόσμος κλήθηκε να συμπορευθεί μετά του Ιησού στον Γολγοθά. Εκεί ο Κύριος υπέστη τον πιο ατιμωτικό θάνατο της εποχής εκείνης, τη σταύρωση. Ο ίδιος ο Δημιουργός σταυρώνεται από τα δημιουργήματά του! Επάνω στο σταυρό γράφεται η τελευταία σελίδα της επίγειας πορείας του Θεανθρώπου. Επάνω στο σταυρό νεκρώνεται η ίδια η Ζωή! Επάνω στο σταυρό θανατώνεται ο Υιός του ανθρώπου από τους ίδιους τους ανθρώπους! Συμβαίνουν γεγονότα μοναδικά και ανεπανάληπτα στη ροή του χρόνου της ανθρώπινης ιστορίας. Δεν λησμονούμε πως η ζωή του Θεανθρώπου επηρέασε τόσο την ιστορία που την χώρισε στα δύο, σε προ- Χριστού(π. Χ.)περίοδο και μετα-Χριστόν(μ.Χ.) περίοδο.

Το Άγιο και Μεγάλο Σάββατο η Εκκλησία έρχεται και φέρνει στη μνήμη μας την ‘‘θεόσωμο ταφή και την εις Άδου κάθοδο του Κυρίου’’. Ο Χριστός την Παρασκευή κατά την τρίτη ώρα (9 το πρωί) σταυρώθηκε. Από την έκτη ώρα μέχρι την ενάτη ώρα(12 έως 3 το μεσημέρι) σκοτείνιασε ο τόπος. Λέγοντας ο Κύριος το «Τετέλεσται», η επίγεια ζωή του τελείωσε. Το έργο του μέσα στον κόσμο ολοκληρώθηκε. Άφησε το πνεύμα του ως άνθρωπος.

Πλησίαζε ο ήλιος να δύσει και ο Ιωσήφ ο από Αριμαθαίας έτρεξε στον Πόντιο Πιλάτο. Του ζήτησε την άδειά του να κατεβάσει το νεκρό σώμα του Ιησού από το σταυρό. Ο Πιλάτος δεν έφερε αντίρρηση, έδωσε την άδεια στον Ιωσήφ να προβεί σε αυτή την ενέργεια. Τότε ο Ιωσήφ αποκαθήλωσε τον Χριστό από το σταυρό και μαζί με τον Νικόδημο τον βουλευτή, τον τύλιξαν σε ένα σεντόνι, αφού πρωτίστως τον περιέλουσαν με ένα ειδικό μίγμα από διάφορα αρώματα(σμύρνα και αλόη). Και οι δυο μαθητές του Κυρίου(απ’ τον ευρύτερο κύκλο των μαθητών) απέδωσαν όλες τις νεκρικές τιμές προς τον νεκρό Ιησού, όπως προβλέπονταν σε μια τέτοια περίσταση. Κατόπιν  εναπόθεσαν το νεκρό σώμα σε πέτρινο μνημείο στο οποίο δεν είχε μέχρι τότε τεθεί κάποιος άλλος κεκοιμημένος. 

Πλέον ο Κύριος της ζωής και του θανάτου σαββατίζει (ξεκουράζεται) στο μνήμα, όπως την έβδομη ημέρα αντίστοιχα ο Θεός ξεκουράστηκε από τη δημιουργία του κόσμου. Εξ ου και η ονομασία της ημέρας του Σαββάτου. Με την ανάπαυσή του στον τάφο ο Χριστός πετυχαίνει να απαλείψει από την ανθρώπινη φύση την αμαρτία και την φθαρτότητα. Ο Υιός του Θεού κατεβαίνει στον Άδη προκειμένου να σώσει και τους εκεί ευρισκομένους. Μεταφέρει το λυτρωτικό μήνυμά του στους απ’ αιώνος δέσμιους του Άδη. Σπάει τα δεσμά τους και τους χαρίζει την ελευθερία τους. Με τον θάνατό του νικάει το κράτος του θανάτου. 

Όμως η εναντίωση των αρχιερέων και των γραμματέων κατά του Ιησού δεν σταματάει ούτε μετά θάνατον. Πηγαίνουν στον Πιλάτο και τον παρακαλούν να δώσει εντολή να ασφαλιστεί το μνημείο του Ιησού για τρεις ημέρες. Ηχούσαν ακόμη στα αυτιά τους τα λόγια του Κυρίου περί της τριημέρου Ανάστασής του. Γι’ αυτό υποψιάζονταν ότι οι μαθητές του θα πάνε να κλέψουν το νεκρό σώμα του Διδασκάλου τους και έπειτα θα βγουν να υποστηρίξουν ότι ο Ιησούς αναστήθηκε. Εάν βέβαια συνέβαινε κάτι τέτοιο, τότε θα διέδιδαν μια πλάνη. Ο Πιλάτος ύστερα από αυτή την εικασία των Ιουδαίων, διέταξε τη σφράγιση του τάφου. Όχι μόνο σφραγίστηκε, αλλά τοποθετήθηκε και φρουρά από στρατιώτες οι οποίοι φύλασσαν αυτόν. Εκεί φθάνει η ανοησία των Ιουδαίων και το μίσος τους για το Χριστό. Γρήγορα όμως θα διαψευσθούν και θα επαληθευτούν τα όσα κήρυσσε ο Υιός και Λόγος του Θεού.

Το νεκρό σώμα του Ιησού δεν πρόκειται να παραμείνει στον τάφο. Ο τάφος δεν θα είναι η μόνιμη κατοικία του Θεανθρώπου, εφόσον σε λίγο θα αναστηθεί. Ο τάφος θα μετατραπεί σε πηγή ζωής, αφού από το πένθος θα περάσουμε στην αναστάσιμη χαρά. Το ίδιο συμβαίνει και με τον τάφο του καθενός χριστιανού. Είναι μια προσωρινή κατοικία για τον καθένα μέχρι την Δευτέρα του Χριστού παρουσία, οπότε οι πάντες θα αναστηθούν και θα κριθούν από τον Δίκαιο Κριτή. Ο επίγειος τάφος δεν είναι παρά η γέφυρα που ενώνει την εδώ ματαιότητα με την αιωνιότητα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που οι άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας συμβουλεύουν τους πιστούς στη ζωή τους να αποκτούν «μνήμη θανάτου», διότι αυτή είναι ένα διηνεκές έναυσμα αγώνος εναντίον της αμαρτίας. Λέγει χαρακτηριστικά ο Μέγας Βασίλειος: «Ο ενθυμούμενος τον θάνατο, δεν θα αμαρτήσει στη ζωή του». Όπως ο τάφος δεν μπόρεσε να κρατήσει την ίδια τη Ζωή μέσα του, έτσι θα γίνει και με τον κάθε χριστιανό κατά την ημέρα της κρίσεως.

«Ένα ταξίδι μέσα στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα» - Αγία και Μεγάλη Παρασκευή (Γκιάφη Ι.)

του Ιωάννη Αν. Γκιάφη

Θεολόγου- Πολιτικού Επιστήμονος

Αναντίρρητα , οι άγιες ημέρες που πέρασαν, προετοιμάζουν τον κάθε πιστό να υποδεχθεί επαξίως τα Άγια Πάθη του Κυρίου. Τόσο μέσα από την ιερά υμνολογία, όσο και μέσα από το κλίμα της χαρμολύπης που επικρατεί,  ο χριστιανός ετοιμάζεται για την ημέρα των αχράντων Παθών του Κυρίου, την Αγία και Μεγάλη Παρασκευή. Όμως τι ενθυμούμαστε αυτή την ημέρα; Ποια γεγονότα προβάλλει η Εκκλησία  μας, σχετιζόμενα με τον Αρχηγό και Θεμελιωτή της πίστεώς μας; Την Αγία και Μεγάλη Παρασκευή φέρνουμε στη μνήμη μας τα σωτήρια και φρικτά του Κυρίου Πάθη. Ειδικότερα: τους εμπτυσμούς, τα ραπίσματα, τα κολαφίσματα, τις ύβρεις, τους γέλωτας, την πορφυρά χλαίνα, τον κάλαμον, τον σπόγγο, το όξος, τους ήλους, την λόγχη και προπάντων τον Σταυρόν και τον θάνατον του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. 

Ο Ιούδας ο Ισκαριώτης πρόδωσε τον Διδάσκαλό του για τριάκοντα αργύρια. Μετά την προδοσία ακολούθησε η σύλληψη του Κυρίου από τους στρατιώτες στο όρος των Ελαιών. Κατόπιν οδηγήθηκε δεμένος στους αρχιερείς Άννα και Καϊάφα. Αυτοί τον ανέκριναν και μάλιστα τον εξέτασαν για τη διδασκαλία του. Αναζήτησαν κατηγορία. Τον έκριναν ένοχο θανάτου με την αιτιολογία της βλασφημίας επειδή ομολόγησε ότι πράγματι είναι ο Χριστός ο Υιός του Θεού. Τον παραδίδουν στους στρατιώτες και αυτοί τον περιγελούν, τον φτύνουν, τον χαστουκίζουν, τον εμπαίζουν, του φορούν κόκκινη χλαμύδα, του βάζουν ακάνθινο στεφάνι στο κεφάλι και καλάμι στο χέρι αντί βασιλικού σκήπτρου. Συνεχίζουν να τον χλευάζουν και να τον χτυπούν στο πρόσωπο. Τον οδηγούν στο Ρωμαίο διοικητή τον Πιλάτο, ο οποίος αν και πείθεται για την αθωότητα του Χριστού μετά την πίεση των Ιουδαίων υποκύπτει και παραδίδει Αυτόν «ίνα σταυρωθή». Έπειτα του δίνουν το Σταυρό και όλοι κατευθύνονται στο Γολγοθά, εκεί όπου θα εκτυλιχτεί το θείο δράμα.

Φθάνοντας στον «κρανίου τόπο», τον σταυρώνουν ανάμεσα σε δύο ληστές. Οι ύβρεις και οι γέλωτες από μέρους των στρατιωτών δεν σταματούν ούτε και στον τόπο της καταδίκης του. Και εδώ τον κοροϊδεύουν. Εκτός αυτού, μόλις ο Ιησούς ζήτησε ύδωρ, για να σβήσει τη δίψα του, οι στρατιώτες του πρόσφεραν χολή και ξίδι. Ύστερα από λίγο ο Κύριος είπε το «Τετέλεσται» και παρέδωσε το πνεύμα του στο Θεό-Πατέρα του. Έτσι, λογχίζεται από τους στρατιώτες στην πλευρά του και τρέχει αίμα και ύδωρ. Τρανή απόδειξη του θανάτου του!

Πόσα υποφέρει ο Σταυρωθείς Κύριος υπέρ πάντων ημών; Αυτός δε δοκιμάζει τον πόνο και την οδύνη του Σταυρού; Αυτός δε γεύεται το ‘πικρό ποτήρι’ του σταυρικού θανάτου; Αυτός δεν εξευτελίζεται μέχρι την τελευταία στιγμή από τους ομοεθνείς του; Υπομένει τα πάντα για τον άνθρωπο. Θέλει να τον απαλλάξει από το χρεόγραφο των αμαρτιών του. Επιθυμεί τη σωτηρία του από το διάβολο. Επιδιώκει τη λύτρωσή του από το θάνατο. Στοχεύει στο να αποκαταστήσει τη σχέση του ανθρώπου με το Θεό, η οποία με την πτώση των Πρωτοπλάστων, του Αδάμ και της Εύας, είχε διαρρηχθεί. Η σταύρωση του Χριστού δείχνει το μυστήριο της αγάπης του Θεού προς το ανθρώπινο γένος.

Ο Σταυρός δεν είναι μόνο σύμβολο, είναι προπάντων τρόπος ζωής. Τα πάθη και η σταύρωση υπάρχουν και στη ζωή του ανθρώπου. Δοκιμασίες, θλίψεις, πειρασμοί, θάνατοι είναι ενδεικτικά μιας σταυρικής ζωής. Όλοι σηκώνουν έναν σταυρό. Άλλος μεγαλύτερο και άλλος μικρότερο. Δεν υπάρχει άνθρωπος που, ως άλλος Σίμωνας Κυρηναίος, να μην σηκώνει στους ώμους του έναν σταυρό. Η πορεία του χριστιανού συνταυτίζεται με την επίγεια διαδρομή του Χριστού. Από τη στιγμή που γίνεται κάποιος μέλος του σώματος του Χριστού, ταυτόχρονα μετέχει και στο ‘‘πολίτευμα του Σταυρού’’ το οποίο ισχύει μέσα στην Εκκλησία μας.

Ενατενίζοντας τον Εσταυρωμένο Χριστό όχι μόνο παρηγορούμαστε, αλλά και ενδυναμωνόμαστε στον πνευματικό μας αγώνα. Ο Σταυρωθείς Κύριος είναι αυτός που μας καλεί να τον πλησιάσουμε, προκειμένου να του ξεφορτώσουμε το βαρύ φορτίο των παραπτωμάτων μας. Εάν σταυρώσουμε τα πάθη μας για τον Χριστό, το αποτέλεσμα θα είναι η ανάσταση της ύπαρξής μας από τη φθορά, την ασθένεια ακόμη και το  θάνατο. Ο Άγιος Παΐσιος, ο Αγιορείτης, συμβούλευε συνήθως τα εξής: «Ακολουθείστε τον Χριστό στην Σταύρωση, εάν θέλετε να χαρείτε Αναστάσιμα.»

«Ένα ταξίδι μέσα στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα» - Αγία και Μεγάλη Πέμπτη (Γκιάφη Ι.)

του Ιωάννη Αν. Γκιάφη

Θεολόγου- Πολιτικού Επιστήμονος

    Προχωρώντας την περιδιάβασή μας μέσα στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα, τέταρτος σταθμός αυτής είναι η Αγία και Μεγάλη Πέμπτη. Τι ενθυμείται αυτή την ημέρα η Αγία μας Εκκλησία; Ποια γεγονότα ζωντανεύουν ξανά μπροστά μας; Πως αυτά συνδέονται με τη ζωή του κάθε χριστιανού;

    Την Αγία και Μεγάλη Πέμπτη τέσσερα γεγονότα προβάλλονται στο συναξάρι της ημέρας αυτής:

              i) ο ιερός νιπτήρας,

             ii) ο Μυστικός Δείπνος,

            iii) η υπερφυής προσευχή του Κυρίου  και

            iv) η προδοσία του Ιούδα. 

  Όχι ένα, αλλά τέσσερα διαφορετικά περιστατικά έρχονται στη μνήμη μας. Ποιο να πρωτοαναφέρεις; Το καθένα από αυτά παίζει ξεχωριστό ρόλο στην έκβαση του θείου πάθους. Όλα σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το πρόσωπο του Θεανθρώπου. Μήπως ο Χριστός δεν είναι Αυτός που πλένει τα πόδια των μαθητών του, δεικνύοντας σε όλους μας την άκρα ταπείνωσή του; Μήπως ο Κύριος δεν είναι Αυτός που συντρώγει μετά των μαθητών του στο τελευταίο δείπνο μαζί τους, πριν το εκούσιο πάθος του; Μήπως Εκείνος δεν είναι που λίγο πριν συλληφθεί, προσευχήθηκε στον επουράνιο πατέρα του; Μήπως Αυτόν δε σπεύδει να προδώσει στους γραμματείς και στους φαρισαίους για τριάκοντα αργύρια ο μαθητής του, ο Ιούδας ο Ισκαριώτης;

    Ο Διδάσκαλος Κύριος  ζώνεται το λέντιο (ποδιά) και πλένει τα πόδια των μαθητών του, πριν καθίσουν όλοι στο Μυστικό Δείπνο. Μόνος του βάζει νερό σε ένα δοχείο, τους πλένει όλους και στο τέλος τους σκουπίζει. Ταπεινώνει τον εαυτό του ενώπιον των μαθητών Του. Τους διακονεί με αυταπάρνηση, χωρίς να σκέπτεται τη θέση του. Εξάλλου οι πρωτοκαθεδρίες είναι ξένες ως προς την χριστιανική διδασκαλία, αφού ο Ίδιος ο Χριστός διακήρυξε: «Όποιος θέλει να είναι πρώτος, θα πρέπει να επιδιώκει να είναι τελευταίος».(Λουκ.ιγ΄,30) 

   

   Μετά τον ιερό νιπτήρα επακολουθεί ο Μυστικός δείπνος. Πραγματοποιείται εκείνο το τελευταίο τραπέζι,  πριν το θείο πάθος. Πόσες φορές είχαν τη δυνατότητα οι μαθητές να συνφάγουν με το Διδάσκαλό τους; Πολλές! Τώρα όμως είναι η τελευταία και η πιο ουσιαστική, διότι, πέραν των τελευταίων υποθηκών του προς αυτούς, τους παραδίδει το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Τους προσφέρει απλόχερα τον άρτο και τον οίνο, τα οποία από εδώ και στο εξής ‘‘εις ανάμνηση Αυτού’’ θα είναι το πανάχραντο Σώμα και το πανάγιο Αίμα του. Ο Μυστικός Δείπνος έμελλε να είναι η απαρχή κάθε Θείας Λειτουργίας. Η κάθε αγία τράπεζα ορθοδόξου Ναού δεν είναι παρά εκείνο το τραπέζι του Μυστικού Δείπνου, όπου άπαντες οι χριστιανοί γεύονται τον γλυκύτερο Αμνό και τον γλυκύτερο οίνο, το Σώμα και το Αίμα του Χριστού.

     Στη συνέχεια ,μετά τον δείπνο, ακολουθεί η συνταρακτική αποκάλυψη από μέρους του Χριστού της προδοσίας του. Κανένας βέβαια δεν το αντιλήφθηκε παρά μόνο ο Ιούδας, ο οποίος έφυγε από το τραπέζι. Έτρεξε να εκτελέσει την προδοσία. Μια βέβηλη και σκοτεινή πράξη γίνεται σε βάρος ενός αθώου! Και όχι από έναν αδαή, αλλά από αυτόν που συνεχώς γινόταν αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας της θεότητος του Ιησού. Πόσα θαύματα δεν έζησε; Πόσες θεραπείες ανίατων ασθενειών δεν είδε; Αν και βίωσε τόσα θαυμαστά, το πάθος της φιλαργυρίας σκοτίζει το νου του και τον οδηγεί στη φοβερή προδοσία.

    Αυτή την ημέρα, εκτός των όσων προαναφέραμε, μνημονεύεται και η αρχιερατική προσευχή. Ο Χριστός νιώθει την ανάγκη να επικοινωνήσει με τον Πατέρα του. Πρόκειται για μια αγωνιώδη προσευχή, προτού εισέλθει στον επίπονο και επώδυνο δρόμο των παθών. Ο Χριστός, αν και πρόκειται σωματικά να εγκαταλείψει σε λίγα εικοσιτετράωρα τους μαθητές του, πνευματικά θα είναι πάντα κοντά τους. Το ίδιο συμβαίνει και με μας, όταν μέσα από τα μυστήρια και την πράξη της Εκκλησίας μας ζει ο Κύριος. Αρκεί εμείς να τον βάλλουμε στην καρδιά μας! Να μην τον προδίδουμε με τις πράξεις μας, αλλά να τον εμπιστευόμαστε. Να μην συμπεριφερόμαστε ως άλλος Ιούδας στη ζωή μας, όταν, ως μέλη της Εκκλησίας, βιώνουμε ένα παντοτινό θαύμα, αυτό της Θείας Κοινωνίας!

«Ένα ταξίδι μέσα στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα» - Αγία και Μεγάλη Τετάρτη (Γκιάφη Ι.)

του Ιωάννη Αν. Γκιάφη

Θεολόγου - Πολιτικού Επιστήμονος

      Ο κοινωνικός αποκλεισμός ανθρώπων με μια παρεκκλίνουσα συμπεριφορά από τη συνηθισμένη κοινωνικοπολιτική ζωή είναι μια πραγματικότητα. Ίσως στην καθημερινότητά μας γινόμαστε αποδέκτες αυτού του κοινωνικού φαινομένου. Άνθρωποι να τίθενται στο περιθώριο λόγω κάποιας ιδιαιτερότητάς τους. Πρόκειται για ένα πανάρχαιο κοινωνικό φαινόμενο. Αλλά και κατά την εποχή του Μεσαίωνα ξεστρατισμένα άτομα, φτωχοί και ψυχικά άρρωστοι θεωρούνταν περιθωριακά άτομα. Μάλιστα τους έδιωχναν από τις πόλεις. Και σήμερα βλέπουμε το φαινόμενο της περιθωριοποίησης να ενυπάρχει μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Διάφορες ευπαθείς ομάδες να μην αντιμετωπίζονται με σεβασμό, αξιοπρέπεια και ισάξια με τις άλλες κοινωνικές ομάδες. Σε όλα αυτά η Εκκλησία μας έχει μετοχή ή μένει αμέτοχη; Βοηθάει αυτούς τους ανθρώπους ή τους παραγκωνίζει, όπως γίνεται από τον κόσμο; Τους αγκαλιάζει ή τους απομακρύνει;

    Η Αγία και Μεγάλη Τετάρτη μέσα από το συναξάρι της έρχεται να μας απαντήσει στον ως άνω προβληματισμό μας. Ποιον παρουσιάζει ενώπιον μας; Μια πόρνη γυναίκα, της οποίας το όνομα δεν αναφέρεται από τον ιερό ευαγγελιστή Ματθαίο (Ματθ. κστ΄,6-16). Αυτή ένοιωσε την ανάγκη να συναντήσει το Χριστό, προκειμένου να την απαλλάξει από το βάρος των πολλών αμαρτιών της. Πληροφορούμενη ότι ο Κύριος βρίσκεται στο σπίτι του Σίμωνος, του λεπρού, έσπευσε να τον γνωρίσει. Μάλιστα τόσο πόθο γνωριμίας μετά του Ιησού είχε, που δεν προσήλθε με άδεια χέρια. Κρατούσε ένα αγγείο περιέχον πολύτιμο μύρο. Μόλις αντίκρισε τον Κύριο, έτρεξε κοντά Του και τον περιέλουσε στο κεφάλι με μύρο, κλαίγοντας συγχρόνως για τις αμαρτίες της. Κατόπιν ξέπλεξε τα μαλλιά της και σκούπισε αυτό. Πόση ταπείνωση από μια αμαρτωλή γυναίκα; Συναισθάνθηκε την αμαρτωλότητά της και δεν έχασε καιρό. Έτρεξε κοντά στον ‘Μέγα ιατρό των ψυχών και των σωμάτων’, στον Ιησού Χριστό. Δε δείλιασε λόγω της ιδιαιτερότητάς της, αλλά πάτησε τον εγωισμό της και βρέθηκε κοντά του. Δεν ήρθε με θράσος, αλλά με θάρρος ενώπιον του Κυρίου. Πρόκειται για μια γενναία και απαράμιλλη πράξη!

    Η αγορά ενός τόσο πολύτιμου μύρου από την πλευρά της πόρνης γυναίκας πυροδότησε τα αρνητικά σχόλια των μαθητών του Κυρίου. Εξέφρασαν την αγανάκτησή τους για αυτή την κίνηση. ‘‘Γιατί να μην είχε δοθεί το ποσό της αγοράς του πολύτιμου μύρου  στους πτωχούς αδελφούς;’’, αναρωτήθηκαν οι μαθητές. Ο Κύριος αμέσως τους απάντησε πως αυτή η γυναίκα έπραξε σωστά. Όσον αφορά τους πτωχούς πάντοτε θα τους έχουν μαζί τους, σε αντίθεση με Αυτόν. Η προσφορά μύρου από μέρους της γυναίκας έμελλε να προτυπώσει το μύρωμα του νεκρού Ιησού από τις μυροφόρες γυναίκες. Αυτή δε η πράξη της γυναίκας θα μνημονεύεται όπου κηρυχθεί το ευαγγέλιο. 

     Αναμφισβήτητα η πόρνη γυναίκα βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της ημέρας. Τα πάντα μέσα στον όρθρο της Αγίας και Μεγάλης Τετάρτης την εξυμνούν για την πράξη της και την αληθινή μετάνοιά της. Και εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι στην πανέμορφη αυτή κατανυκτική ακολουθία ξεχωριστή θέση κατέχει το περίφημο και λαοφίλητο τροπάριο της διάσημης ποιήτριας του Βυζαντίου, λογίας και ευσεβούς  μοναχής, Κασσιανής. Η αγία Κασσιανή, της οποία η μνήμη τιμάται στις 7 Σεπτεμβρίου, περιγράφει στον ύμνο αυτό το λυτρωτικό δράμα της αμαρτωλής γυναίκας στην αποκορύφωσή του. Με αριστουργηματικό τρόπο αισθητοποιεί τη μετάνοια της αμαρτωλής εκείνης γυναίκας καθώς και τη μεταστροφή της στο Χριστό. Λανθασμένα ταυτίζεται από ορισμένους το πρόσωπο της ποιήτριας με το πρόσωπο της αμαρτωλής εκείνης γυναίκας. Και μόνο χρονικά αυτή η άποψη δεν στηρίζεται, αφού η πόρνη έζησε στις ημέρες του Χριστού, ενώ η αγία Κασσιανή έζησε πολλούς αιώνες μετέπειτα. 

    Ο Χριστός δεν περιθωριοποιεί τον αμαρτωλό, όπως έκανε η τότε ιουδαϊκή κοινωνία. Απεναντίας τον προσμένει με ανοιχτή την αγκάλη του, αντιμετωπίζοντάς τον ως ένα από τα παιδιά του. Ως παντογνώστης ξέρει σε τι βούρκο έχει περιπέσει και του απλώνει το χέρι του, για να τον βγάλει απ’ αυτόν. Βέβαια θα πράξει αυτό, εφόσον προηγηθεί η ειλικρινής μετάνοιά του. Επιπλέον, όλα τα μέλη του Σώματος του Χριστού οφείλουν παντοιοτρόπως να δείχνουν την αγάπη τους και τη συμπαράστασή τους στο δράμα αυτών των ανθρώπων. Διότι δεν παύουν και αυτοί να είναι εικόνες του παντοδύναμου Θεού. Η Αγίας μας Εκκλησία δεν κατηγορεί τους αμαρτωλούς, την αμαρτία καταδικάζει!

«Ένα ταξίδι μέσα στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα» - Αγία και Μεγάλη Τρίτη (Γκιάφη Ι.)

του Ιωάννη Αν. Γκιάφη

Θεολόγου- Πολιτικού Επιστήμονος

Το ταξίδι ξεκίνησε και ήδη σήμερα βρισκόμαστε στη δεύτερη στάση αυτού. Δεύτερος σταθμός της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδας είναι η Αγία και Μεγάλη Τρίτη. Εάν κάποιος ανοίξει το συναξάρι της ημέρας αυτής, θα διαβάσει ότι κατ΄ αυτή η Εκκλησία θυμάται την παραβολή των δέκα παρθένων. Η μέθοδος ομιλίας του Χριστού, η οποία στηρίζεται στις παραβολές, αποτελεί σύνηθες φαινόμενο μέσα στο ιερό ευαγγέλιο. Με τον πλούσιο παραβολικό λόγο του, ο Κύριος επεδίωκε να καταστεί πιο καταληπτός στο ευρύ κοινό. Αλλά ποια είναι η παραβολή των δέκα παρθένων και πως συσχετίζεται με τη ζωή του κάθε μέλους της στρατευομένης Εκκλησίας του Χριστού;

 Ο ιερός ευαγγελιστής Ματθαίος αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η Βασιλεία του Θεού», διακήρυξε ο Διδάσκαλος Χριστός, «θα μοιάζει με ό,τι συνέβη στις δέκα παρθένες που πήραν τα λυχνάρια τους και βγήκαν να προϋπαντήσουν τον νυμφίο. Οι πέντε εξ αυτών ήταν συνετές, οι δε άλλες πέντε άμυαλες. Οι άμυαλες παρθένες, ενώ πήραν τα λυχνάρια τους, δεν πήραν μαζί τους λάδι. Αντιθέτως οι συνετές παρθένες πήραν μαζί με τα λυχνάρια τους και λάδι στα δοχεία τους. Ο νυμφίος όμως αργούσε, και αυτές νύσταξαν και αποκοιμήθηκαν. Τα μεσάνυχτα ξαφνικά ακούστηκε φωνή να λέει: ‘‘Ο νυμφίος καταφθάνει, βγείτε να τον προϋπαντήσετε!’’ Τότε όλες οι κοπέλες ξύπνησαν και έσπευσαν να τακτοποιήσουν τα λυχνάρια τους. Οι άμυαλες είπαν στις συνετές: ‘‘Δώστε μας από το λάδι σας, διότι τα λυχνάρια μας σβήνουν. ‘‘Κι εκείνες τις απάντησαν: ‘‘Όχι, γιατί δεν φθάνει και για μας. Πηγαίνετε στους εμπόρους να αγοράσετε για τον εαυτό σας.’’ Όμως, την ώρα που πήγαιναν να αγοράσουν, έφθασε ο νυμφίος. Οι έτοιμες πέντε εισήλθαν μαζί του στο γάμο και η θύρα έκλεισε. Μετά από λίγο επέστρεψαν οι άλλες πέντε και είπαν: ‘‘Κύριε, κύριε άνοιξε μας’’. Αυτός τότε τους αποκρίθηκε: ‘‘Αλήθεια σας λέω, δεν σας γνωρίζω’’. Και κατέκλεισε ο Χριστός την παραβολή αυτή με τα παρακάτω λόγια: ‘‘Αγρυπνάτε, λοιπόν, γιατί δεν ξέρετε ούτε την ημέρα ούτε την ώρα που θα έρθει ο Υιός του ανθρώπου.» (Ματθ. κε΄,1-13)

     Μια αλληγορική ιστορία παρατίθεται με σκοπό να διεγείρει τον άνθρωπο από το λήθαργο της αμαρτίας. Να τον αφυπνίσει από τον ύπνο της καταπτώσεώς του. Να τον ξεσηκώσει από την ραστώνη της ζωής του. Μας κρούει τον κώδωνα ο Χριστός, θέλοντας να μας περάσει τον ακατάπαυστο ήχο της Βασιλείας των Ουρανών, της πραγματικής πατρίδας κάθε χριστιανού. Ο Θεάνθρωπος έρχεται και υποδεικνύει στον καθένα την πνευματική ετοιμότητα που πρέπει να έχει, διότι είναι άγνωστος ο χρόνος του θανάτου του και άγνωστη η ημέρα της  Κρίσεως. Οι άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας βλέπουν στα πρόσωπα των πέντε συνετών παρθένων εκείνους που αφενός περιμένουν την Ουράνια Βασιλεία, αφετέρου έχουν προετοιμασθεί κατάλληλα. Καλλιεργούν αρετές, μα κυρίως την αρετή της ελεημοσύνης. Ενώ στα πρόσωπα των άλλων πέντε άμυαλων παρθένων  βλέπουν τους οκνηρούς και πνευματικά ράθυμους, οι οποίοι αδιαφόρησαν ως προς την αρετή της ελεημοσύνης. Το λάδι που φροντίζουν να έχουν οι πέντε φρόνιμες δεν είναι τίποτε άλλο παρά η αρετή της ελεημοσύνης στον άνθρωπο. 

    Ερμηνεύοντας την παραβολή αυτή ο Ιερός Χρυσόστομος τονίζει πως ο λόγος μη εισόδου των άμυαλων παρθένων μέσα στο γάμο είναι η έλλειψη της ελεημοσύνης. Έπρεπε να προνοήσουν για το λάδι των λυχναριών τους. Να υπάγουν από πριν στους εμπόρους για να αγοράσουν έλαιο, όπου έμποροι είναι οι πτωχοί αδελφοί. Αυτό συμβαίνει και με αυτούς που θέλουν να γευθούν τα επουράνια αγαθά, αλλά δεν ελεούν τον αδελφό. Δε  συμπονούν τον πονεμένο. Δεν παρηγορούν τον φυλακισμένο. Δεν διακονούν τον άρρωστο. Δε συντρέχουν γενικότερα στον εμπερίστατο. Ο άγιος Ιάκωβος ο Αδελφόθεος συνοψίζει την ελεημοσύνη ως εξής: «Εάν κάποιος αδελφός ή κάποια αδελφή δεν έχουν ρούχα να ντυθούν και στερούνται το καθημερινό τους φαγητό και εσύ του πεις: ‘‘Ο Θεός μαζί σας! Εύχομαι να βρείτε ρούχα και να χορτάσετε φαγητό’’, ποιο το όφελος, αν δεν του δώσεις τα απαραίτητα που χρειάζεται το σώμα;»(Ιακ. β΄ 15-16) Η ελεημοσύνη, είτε εκ του υστερήματος, είτε εκ του περισσεύματος, είναι επιτακτική ανάγκη, ιδιαιτέρως δε μέσα στις άγιες ημέρες. Η μη καλλιέργεια της ελεημοσύνης στη ζωή μας δεν ανοίγει, κλείνει τον Παράδεισο. Ελεώντας τον πάσχοντα, θα μας ελεήσει και μας ο Κύριος κατά την ημέρα της επί γης Δευτέρας παρουσίας του. Επενδύεις στον ‘άλλον’, επενδύεις στον Ουρανό!

Μεγάλη Δευτέρα: Ιωσήφ του Παγκάλου - Μνεία ξηρανθείσης συκής

Από τη σημερινή μέρα ξεκινούν τα άγια Πάθη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Τύπος του Κυρίου μας Ιησού είναι ο πάγκαλος Ιωσήφ που σήμερα επιτελούμε την ανάμνησή του (Γεν. 37 – 50).

Ήταν ο μικρότερος γιός του Πατριάρχη Ιακώβ και ο πιο αγαπητός. Όμως φθονήθηκε από τα αδέλφια του και αρχικά τον έριξαν σ’ ένα βαθύ λάκκο και εξαπάτησαν το πατέρα τους χρησιμοποιώντας ένα ματωμένο ρούχο ότι δήθεν τον κατασπάραξε κάποιο θηρίο. Στη συνέχεια τον πούλησαν για τριάντα αργύρια σε εμπόρους, οι οποίοι τον ξαναπούλησαν στον αρχιμάργειρα του βασιλιά της Αιγύπτου, τον Πετεφρή. Ο Ιωσήφ ήταν πανέμορφος και τον ερωτεύθηκε η γυναίκα του Πετεφρή, που θέλησε να τον παρασύρει σε ανήθικη πράξη βιαίως. Μόλις εκείνη έπιασε τον Ιωσήφ, εκείνος άφησε στα χέρια της το χιτώνα του και έφυγε. Εκείνη από το θυμό της τον συκοφάντησε στο σύζυγό της, ότι δήθεν αυτός επιτέθηκε εναντίον της με ανήθικους σκοπούς. Ο Πετεφρής την πίστευσε και φυλάκισε τον Ιωσήφ. Κάποτε όμως ο Φαραώ, ο βασιλιάς της Αιγύπτου, είδε ένα παράξενο όνειρο και ζήτησε έναν εξηγητή. Με το φωτισμό του Θεού, μόνο ο Ιωσήφ μπόρεσε να το εξηγήσει. Ότι θα έλθουν στη χώρα του επτά χρόνια ευφορίας και επτά ακαρπίας και πείνας. Ενθουσιάσθηκε ο Φαραώ από τη σοφία του και τον έκανε γενικό άρχοντα, σαν πρωθυπουργό. Ο Ιωσήφ διαχειρίσθηκε άριστα την εξουσία και φρόντισε στα δύσκολα χρόνια της πείνας όλο το λαό. Με αφορμή τη διανομή του σιταριού, φανερώθηκαν τ’ αδέλφια του που τον είχαν φθονήσει. Εκείνος δεν τους κράτησε κακία, αντίθετα τα προσκάλεσε μόνιμα στην Αίγυπτο μαζί με τους γονείς. Αυτός λοιπόν αποτελεί προεικόνηση του Χριστού, διότι και Αυτός, αγαπητός γιός του Πατέρα, φθονήθηκε από τους ομοφύλους Του Ιουδαίους, πουλήθηκε από το μαθητή Του για τριάντα αργύρια και κλείσθηκε στο σκοτεινό λάκκο, τον τάφο.

Επίσης, σήμερα μνημονεύουμε και τη άκαρπο συκή, την οποία καταράσθηκε ο Κύριος και ξεράθηκε αμέσως Ματθ. 21:19, Μαρκ. 11:13). Συμβολίζει τόσο τη Συναγωγή των Εβραίων, η οποία δεν είχε πνευματικούς καρπούς, όσο και κάθε άνθρωπο που στερείται πνευματικών καρπών, αρετών. Έδειξε ο Κύριος τη δύναμή Του στο άψυχο δένδρο και ποτέ πάνω σε άνθρωπο, για να δείξει ότι δεν έχει μόνο δύναμη να ευεργετεί, αλλά και να τιμωρεί. Ο ευαγγελιστής Μάρκος αναφέρει πως την ώρα που ο Κύριος επιτίμησε τη συκή και ξηράθηκε, κατέπεσαν αμέσως τα καταπράσινα φύλλα της και την επόμενη μέρα ξεράθηκε και η ρίζα της (Μαρκ. 11:21). Οι μαθητές έκθαμβοι από το θαύμα αυτό δεν ζητούσαν να μάθουν την βαθύτερη έννοιά του, αλλά είχαν την απορία «πως παραχρήμα εξηράνθη η συκή;» (Ματθ. 21:20). Πρώτη φορά είχαν δει τιμωρία της άψυχης φύσεως. Ο Κύριος παίρνοντας αφορμή από την απορία των μαθητών, χωρίς να εξηγήσει την συμβολική σημασία του θαύματος, τους δίδαξε για τη μεγάλη δύναμη της πίστεως, η οποία όταν συνοδεύεται από εσωτερική θέρμη και χωρίς τον παραμικρό δισταγμό μπορεί να κατορθώσει αφάνταστα πράγματα. Τους είπε: «Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐὰν ἔχητε πίστιν καὶ μὴ διακριθῆτε, οὐ μόνον τὸ τῆς συκῆς ποιήσετε, ἀλλὰ κἂν τῷ ὄρει τούτῳ εἴπητε, ἂρθητι καὶ βλήθητι εἰς τὴν θάλασσαν, γενήσεται·» (Ματθ. 21:21). Αυτή την πίστη θέλει η Εκκλησία μας να μεταδώσει και σε μας.

Η υμνογραφία αναφέρεται σήμερα στα δύο παραπάνω θέματα, αλλά και επί πλέον στο θέμα της πορείας του Κυρίου προς το Πάθος. Από το τροπάριο: «Ἰδοὺ ὁ Νυμφίος ἔρχεται…» οι ακολουθίες της Μ. Δευτέρας έως Τετάρτης λέγονται και «Ακολουθίες του Νυμφίου».

Ηλ. Πηγή: askitikon.eu

Λόγος εις την Κυριακήν των Βαΐων (Αγ. Λουκάς Αρχιεπίσκοπος Κριμαίας)

Η Ιερουσαλήμ ήταν γεμάτη κόσμο που ήλθε από παντού για να γιορτάσει τη μεγάλη γιορτή του Πάσχα. Όλη η πόλη μιλούσε για τον μεγάλο προφήτη και θαυματουργό από τη Ναζαρέτ, ο οποίος μόλις τώρα έκανε το μεγαλύτερο από όλα τα άλλα αμέτρητα θαύματά Του, ανέστησε τον Λάζαρο, ο οποίος τέσσερεις ολόκληρες ημέρες βρισκόταν στον τάφο. Τον περίμεναν να έλθει στην πόλη και προετοιμάζονταν για τη θερμή υποδοχή Του.

Αυτός, συνοδευόμενος από τους μαθητές Του, δεν περπατούσε πεζός, όπως πάντα, αλλά, ξεκινώντας από τη Βηθσφαγή, ανέβηκε σ’ ένα θηλυκό γαϊδούρι και το πουλάρι του, για να πληρωθεί το ρηθέν του προφήτη Ζαχαρία: «Χαίρε σφόδρα, θύγατερ Σιών κήρυσσε, θύγατερ Ιερουσαλήμ• ιδού ο βασιλεύς σου έρχεταί σοι, δίκαιος και σώζων αυτός, πραϋς και επιβεβηκώς επί υποζύγιον και πώλον νέον» (Ζαχ. 9, 9). Οι απόστολοι έβαλαν πάνω στο γαϊδούρι και το πουλάρι του τα ρούχα τους, ενώ ο λαός πήρε κλαδιά φοινίκων και έστρωνε τα ρούχα του στον δρόμο, στα πόδια των ζώων, κραυγάζοντας με μεγάλη χαρά: «Ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου, βασιλεύς του Ισραήλ».

Οι Αρχιερείς, οι Φαρισαίοι και οι Γραμματείς άκουγαν με τρόμο τις κραυγές αυτές, που προανάγγελλαν την πτώση της πνευματικής τους εξουσίας στον λαό. Ας στρέψουμε και εμείς τώρα το βλέμμα μας και ας δούμε τον Κύριο Ιησού Χριστό τη στιγμή αυτή. Με έκπληξη θα δούμε ότι δεν χαίρεται την πανηγυρική αυτή υποδοχή. Αντίθετα σκύβει το κεφάλι Του και κλαίει με λυγμούς. Ω, Κύριέ μας! Γιατί κλαις τώρα, όταν όλος ο λαός χαίρεται; Το ήξερε μόνο Αυτός ο Παντογνώστης. Δεν έκλαιγε για τον Εαυτό Του αλλά για τον λαό Του. Για το ότι δεν πίστεψε στον Μεσσία Χριστό, ο οποίος ήλθε γι’ αυτόν, για το ότι σκότωνε τους προφήτες που έστελνε σ’ αυτόν και για το ότι πέντε μέρες μετά από αυτή την υποδοχή ως Βασιλιά, θα ζητήσει από τον Πιλάτο να Τον σταυρώσει! για όλα αυτά, θα τον βρουν τον λαό αυτό πολλά δεινά.

Άραγε ο Θεός, που είναι Βασιλιάς όλου του κόσμου, διεκδικούσε την εξουσία και προσδοκούσε να γίνει βασιλιάς του μικρού αυτού και σκληροτράχηλου λαού του Ισραήλ, ο οποίος δεν γνώρισε και δεν δέχθηκε τον Μεσσία του και τώρα ετοιμαζόταν να Τον παραδώσει στο φρικτό και βασανιστικότατο σταυρικό θάνατο; Όλες οι αγίες επουράνιες ασώματες δυνάμεις θα θρηνούσαν κατά την πανηγυρική Του είσοδο στην Ιερουσαλήμ, αν ήξεραν για τον φρικτό σταυρό που Του ετοιμαζόταν στον Γολγοθά.

Μόνο για τους σύγχρονούς Του Εβραίους έκλαιγε ο Κύριος Ιησούς Χριστός; Ασφαλώς όχι! Αυτός ο Παντογνώστης ήξερε ακόμα και αυτά που βλέπουμε εμείς στις ημέρες μας. Ήξερε ότι με το πέρασμα των αιώνων το ανθρώπινο γένος όλο και περισσότερο θα Τον ξεχνούσε, ότι θα Τον βλασφημούσε και θα έβριζε το άγιο όνομά Του. Το ήξερε, γι’ αυτό και έλεγε ότι ο Υιός του ανθρώπου, όταν θα έλθει για δεύτερη φορά, πιθανώς, δεν θα βρει την πίστη πάνω στη γη.

Πρέπει να κλαίμε και εμείς που τόσο συχνά ξεχνάμε τον σταυρό του Χριστού και ιδιαίτερα αυτοί για τους οποίους λέει ο απόστολος Παύλος: «ο τον Υιόν του Θεού καταπατήσας και το αίμα της διαθήκης κοινόν ηγησάμενος, εν ω ηγιάσθη, και το Πνεύμα της χάριτος ενυβρίσας!» (Έβρ. 10, 29). Και τόσο πολλοί, και σε ποιο τρομερό βαθμό, υπάρχουν μεταξύ μας τέτοιοι κακότυχοι αδελφοί μας!

Σώσε τους, Κύριε!
Σώσε τους, Κύριε!
Σώσε τους, Κύριε!

Αμήν.

(Από την συλλογή: «Αγίου Λουκά Αρχιεπισκόπου Κριμαίας, Λόγοι και ομιλίες που εκφωνήθηκαν στην Συμφερούπολη κατά την περίοδο 1955-1957.» τόμος Α. Σελ. 126 – 128. Μετάφραση από τα ρωσικά. ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ», Θεσσαλονίκη. επιμέλεια κειμένου: Δημήτρης Δημουλάς)

Ηλ. Πηγή: orp.gr

«Πορεύομαι ίνα ξυπνήσω αυτόν» (Λάμπρου Κ. Σκόντζου)

«ΠΟΡΕΥΟΜΑΙ ΙΝΑ ΞΥΠΝΗΣΩ ΑΥΤΟΝ»

(Θεολογικό σχόλιο στο Σάββατο του Λαζάρου)

Λάμπρου Κ.Σκόντζου, Θεολόγου - Καθηγητού 

        Το Σάββατο της ΣΤ΄ Εβδομάδος των Νηστειών η Αγία μας Εκκλησία όρισε να εορτάζουμε την θαυμαστή ανάσταση του Λαζάρου. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Διότι, πρώτον το μεγάλο και θαυμαστό αυτό γεγονός συμπίπτει χρονικά με την είσοδο του Κυρίου μας στην αγία πόλη της Ιερουσαλήμ. Και δεύτερον, ότι το γεγονός της εκ νεκρών αναστάσεως του φίλου του Κυρίου είναι μια τρανή απόδειξη ότι ο Χριστός μας είναι ο κύριος της ζωής και του θανάτου, ότι αυτός που ανάστησε από τους νεκρούς το Λάζαρο θα αναστήσει και τον Εαυτό του, αφού θα σκυλέψει τον Άδη και θα  νικήσει τον θάνατο!

       Σύμφωνα με το ευαγγελικό ανάγνωσμα ο Λάζαρος με τις αδελφές του Μάρθα και Μαρία, που κατοικούσαν στην κώμη Βηθανία, είχαν εγκάρδιες φιλικές σχέσεις με τον Κύριο. Φαίνεται ότι πολλές φορές είχαν την ύψιστη τιμή και χαρά να δεχτούν και να φιλοξενήσουν το Χριστό στον ευλογημένο οίκο τους  (Λουκ.10,38-42).

      Ξαφνικά ο Λάζαρος ασθένησε βαριά. Οι δυο αδερφές έστειλαν μήνυμα στον Ιησού ότι ο αγαπημένος Του φίλος  ο Λάζαρος αρρώστησε. Ο Χριστός διαβεβαίωσε τους απεσταλμένους πως «αύτη η ασθένεια ούκέστι προς θάνατον, αλλ’ υπέρ της δόξης του Θεού, ίνα δοξασθή ο υιός του Θεού δι΄ αυτής» (Ιωάν.11,4). Όμως ο Λάζαρος πέθανε και ετάφη σε σπηλώδες μνημείο, σύμφωνα με τις ιουδαϊκές συνήθειες. Ο Χριστός αφού έμεινε δύο ημέρες στον τόπο που βρισκόταν πήρε τους μαθητές του και γύρισε στην Ιουδαία κατευθύνθηκε στη Βηθανία, παρ’ όλο ότι οι μαθητές Του τον προειδοποιούσαν για τον κίνδυνο να τον λιθοβολήσουν οι Ιουδαίοι. Καθ’ οδόν  τους διαβεβαίωνε πως «Λάζαρος ο φίλος ημών κεκοίμηται΄ αλλά πορεύομαι ίνα εξυπνίσω αυτόν. Είπονουν οι μαθηταί αυτού΄ Κύριε, ει κεκοίμηται, σωθήσεται. Ειρήκει δε ο Ιησούς περί του θανάτου αυτού΄ εκείνοι δε έδοξαν ότι περί της κοιμήσεως του ύπνου λέγει. Τότε ουνείπεναυτοίς ο Ιησούς παρρησία΄ Λάζαρος απέθανε, και χαίρω δι’ ημάς, ίνα πιστεύητε, ότι ουκ ήμην εκεί» (Ιωάν.11,12-15).

        Η ενθουσιώδης Μάρθα, όταν έμαθε ότι ο Χριστός έρχεται στην βυθισμένη στο πένθος Βηθανία, έτρεξε να Τον προϋπαντήσει και με απόλυτη εμπιστοσύνη σε Αυτόν του είπε: «Κύριε, ει ης ώδε, ο αδελφός μου ουκ αν ετεθνήκει. Αλλά και νυν οίδα ότι όσα αν αιτήση τον Θεόν, δώσει σοι ο Θεός». Ο Ιησούς της λέει ξεκάθαρα: «αναστήσεται ο αδελφός σου» (Ιωάν.11,24) και διαβεβαιώνει πανηγυρικά: «Εγώ ειμί η ανάστασις και η ζωή. Ο πιστεύων εις εμέ, καν αποθάνη, ζήσεται΄ και πας ο ζων και πιστεύων εις εμέ ου μη αποθάνη εις τον αιώνα» (Ιωάν.11,26). Μετά ζήτησε να τον οδηγήσουν στο μνημείο και να άρουν τον λίθο από την θύρα του σπηλαίου. Τότε η Μαρία τον προειδοποίησε: «Κύριε, ήδη όζει΄ τεταρταίος γαρ εστι». Ο Χριστός της είπε πως «ουκ είπον σοι ότι εάν πιστεύσης όψει την δόξαν του Θεού;» (Ιωάν.11,40). Αφού κύλησαν το λίθο ο Κύριος στάθηκε μπροστά στο μνημείο και σήκωσε τα μάτια στον ουρανό και είπε: «Πάτερ, ευχαριστώ σοι ότι ήκουσάς μου. Εγώ δε ήδειν ότι πάντοτέ μου ακούεις ΄ αλλά δια τον όχλον τον παρεστώτα είπον, ίνα πιστεύσωσιν ότι συ με απέστειλας» (Ιωάν.11,41). Κατόπιν φώναξε με δυνατή φωνή: «Λάζαρε δεύρο έξω». Το θαύμα έγινε, ο Λάζαρος έζησε και εξήλθε του μνημείου δεμένος με τα νεκρικά ενδύματα. Ο Χριστός έδωσε εντολή να τον λύσουν και να περπατήσει.    

        Το μεγάλο αυτό γεγονός έκανε πολλούς να πιστέψουν στο Χριστό. Κάποιοι άλλοι έτρεξαν στους Φαρισαίους και ανήγγειλαν το θαύμα. Οι σκληρόκαρδοι και υποκριτές εκείνοι άνθρωποι, μαζί με το ιουδαϊκό ιερατείο, όχι μόνο δεν συγκινήθηκαν και δεν πίστεψαν στα θαύμα και τη δύναμη του Ιησού, αλλά σκληρύνθηκαν έτι περισσότερο οι καρδιές τους. Ο αρχιερέας Καϊάφας είπε το εξής καταπληκτικό: «Υμείς ουκ οίδατε ουδέν, ουδέ διαλογογίζεσθε ότι συμφέρει ημίν ίνα εις άνθρωπος αποθάνη υπέρ του λαού και μη όλον το έθνος απόληται» και σχολιάζει ο ιερός ευαγγελιστής: «Τούτο δε αφ’ εαυτού ουκ είπεν, αλλά αρχιερεύς ων του ενιαυτού εκείνου προεφήτευσεν ότι έμελλεν ο Ιησούς αποθνήσκειν υπέρ του έθνους, και ουχ υπέρ του έθνους μόνον, αλλ’ ίνα τα τέκνα του Θεού τα διεσκορπισμένασυναγάγη εις εν» (Ιωάν.11:49-52). 

        Η ανάσταση του Λαζάρου είναι το μεγαλύτερο θαύμα του Κυρίου. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι δεν έσπευσε αμέσως με την είδηση του θανάτου του φίλου Του, αλλά πήγε στη Βηθανία ύστερα από τέσσερις ημέρες για να φανεί το μέγεθος του μεγάλου θαύματος και της υπέρτατης δυνάμεως του Θεού. Ο ιερός Χρυσόστομος τονίζει πως «Έμεινεν, ίνα αποπνεύση (ο Λάζαρος) και ταφή, ίνα μηδείς έχη λέγειν ούπω τελευτήσαντα αυτόν ανέστησεν΄ ότι κάρος ην, ότι έκλυσις ήν, ότι καταγωγή ήν και ου θάνατος» (παρά Π. Τρεμπέλα Υπόμνημα εις το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, Αθήναι 1969,σελ.401). Αν και ο νεκρός άρχισε να αποσυντίθενται ο Χριστός τον ανάστησε, φανερώνοντας το μεγαλείο της θείας δυνάμεώς Του. Είναι ο κύριος της ζωής, διότι είναι ο ίδιος η ζωή. Κανένας ποτέ δεν τόλμησε να ισχυριστεί αυτό που φανέρωσε στη Μάρθα «Εγώ ειμι η ανάστασις και η ζωή, ο πιστεύων εις εμέ, καν αποθάνη, ζήσεται» (Ιωάν.11,25).

        Αυτή η διαβεβαίωση ότι ο ίδιος ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός είναι η πηγή της ζωής και η μακάρια ανάστασή μας είναι η μεγάλη μας παρηγοριά και η άρρητη δύναμη που μας κάνει να υπερνικάμε όλες τις αντιξοότητες της επίγειας ζωής μας. Χάρη σ’ Αυτόν δεν θα  πεθάνουμε ποτέ, έστω και αν το φθαρτό σώμα μας αποτεθεί στη γη και αποσυντεθεί. Αυτό είναι ένα απλό βιολογικό γεγονός, το οποίο δεν έχει ουδεμία οντολογική επίπτωση για μας τους πιστούς του Χριστού. Η ψυχή μας θα εξακολουθεί να ζει και χωρίς το σώμα μας, μια ζωή ασύγκριτα ανώτερη από την επίγεια. Αλλά όχι για πάντα μόνη της, διότι «έρχεται ώρα, και νυν εστιν, ότε οι νεκροί ακούσονται της φωνής του υιού του Θεού και οι ακούσαντες ζήσονται» (Ιωάν.5,25). Τα σώματά μας θα ζήσουν και θα ενωθούν και πάλι με τα πνεύματά μας για να μην ξαναχωρίσουν ποτέ πια, αλλά να ζουν αιώνια την όντως ζωή και να συνδοξάζονται με το Χριστό.

         Το μέγα θαύμα της Αναστάσεως του Λαζάρου δείχνει ξεκάθαρα ότι όπως ο Χριστός ανάστησε με γοερή φωνή Του εκείνον, κατά τον ίδιο τρόπο θα αναστήσει και μας. Με τη δική Του ανάσταση νίκησε κατά κράτος το θάνατο. Δια της Αναστάσεως του Χριστού «έσχατος εχθρός καταργείται ο θάνατος» (Α΄Κορ.15,26), διακηρύττει πανηγυρικά ο απόστολος Παύλος.

        Η μεγάλη αυτή εορτή λειτουργεί ως πνευματική ανάταση στις ψυχές ημών των πιστών, οι οποίοι συν-οδοιπορούμε με τον Κύριο προς το εκούσιο πάθος και το σταυρικό Του θάνατο. Αυτό το αποδίδει θαυμάσια το ιερό τροπάριο της εορτής: «Την κοινήν ανάστασιν προ του σου πάθους πιστούμενος, εκ νεκρών ήγειρας τον Λάζαρον Χριστέ ο Θεός΄ όθεν και ημείς ως οι παίδες, τα νίκης σύμβολα φέροντες σοι το νικητή του θανάτου βοώμεν΄ Ωσαννά εν τοις υψίστοις, ευλογημένος ο ερχόμενος, εν ονόματι Κυρίου»

Ηλ. Πηγή:  aktines.blogspot.com

Η Λειτουργία των Προηγιασμένων (Ιωάννου Φουντούλη)

Καρδιά της Μ. Τεσσαρακοστής είναι η θεία λειτουργία των Προηγιασμένων δώρων. Μπορούμε χωρίς υπερβολή να ονομάσομε τη λειτουργία αυτή, μαζί με τα λειτουργικά χειρόγραφα, «Λειτουργία της Μ. Τεσσαρακοστής», γιατί πραγματικά αποτελεί την πιο χαρακτηριστική ακολουθία της ιεράς αυτής περιόδου. Είναι δυστυχώς αλήθεια, ότι πολλοί από τους χριστιανούς αγνοούν τελείως την ύπαρξη της, ή την ξέρουν μόνο από το όνομα, ή και ελάχιστες φορές την έχουν παρακολουθήσει. Δεν πρόκειται να τους κατηγορήσουμε γι’ αυτό. Η λειτουργία των Προηγιασμένων τελείται σήμερα στους ναούς μας το πρωί των καθημερινών της Τεσσαρακοστής, ημερών δηλαδή εργάσιμων, και γι’ αυτό πολύ λίγοι είναι εκείνοι που δεν δεσμεύονται κατά τις ώρες αυτές από τα επαγγέλματα ή την υπηρεσία τους.

Σε πολλούς ναούς τελείται κάθε Τετάρτη απόγευμα, σε ώρες που πολλοί, αν όχι όλοι οι πιστοί, έχουν τη δυνατότητα να παρευρεθούν στην τέλεση της.Το όνομα της η λειτουργία αυτή το πήρε από την ίδια τη φύση της. Είναι στην κυριολεξία λειτουργία «προηγιασμένων δώρων». Δεν είναι δηλαδή λειτουργία όπως οι άλλες γνωστές λειτουργίες του Μ. Βασιλείου και του ιερού Χρυσοστόμου, στις οποίες έχομε προσφορά και καθαγιασμό τιμίων δώρων. Τα δώρα είναι εδώ καθαγιασμένα, προηγιασμένα, από άλλη λειτουργία, που τελέσθηκε σε άλλη ημέρα. Τα προηγιασμένα δώρα προτίθενται κατά τη λειτουργία των Προηγιασμένων για να κοινωνήσουν απ’ αυτά και να αγιασθούν οι πιστοί. Με άλλα λόγια η λειτουργία των Προηγιασμένων είναι μετάληψη, κοινωνία.

Για να κατανοήσομε τη γενεσιουργό αιτία της λειτουργίας των προηγιασμένων πρέπει να ανατρέξουμε στην ιστορία της. Οι ρίζες της βρίσκονται στην αρχαιότατη πράξη της Εκκλησίας μας. Σήμερα έχομε τη συνήθεια να κοινωνούμε κατά αραιά διαστήματα. Στους πρώτους όμως αιώνες της ζωής της Εκκλησίας οι πιστοί κοινωνούσαν σε κάθε λειτουργία, και μόνον εκείνοι που είχαν κάνει διάφορα σοβαρά αμαρτήματα αποκλείονταν για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα από τη μετάληψη των αγίων μυστηρίων. Κοινωνούσαν δηλαδή οι πιστοί απαραιτήτως κάθε Κυριακή και κάθε Σάββατο και ενδιαμέσως της εβδομάδας όσες φορές ετελείτο η θεία λειτουργία, τακτικά ή έκτακτα στις εορτές που τύχαινε να συμπέσουν μέσα στην εβδομάδα.

Ο Μ. Βασίλειος μαρτυρεί, ότι οι χριστιανοί της εποχής του κοινωνούσαν τακτικά τέσσερεις φορές την εβδομάδα, δηλαδή την Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή (Επιστολή 93). Αν πάλι δεν ήταν δυνατό να τελεστεί ενδιάμεσα της εβδομάδας η θεία λειτουργία, τότε οι πιστοί κρατούσαν μερίδες από τη θεία κοινωνία της Κυριακής και κοινωνούσαν μόνοι τους. Το έθιμο αυτό το επιδοκιμάζει και ο Μ. Βασίλειος. Στα μοναστήρια και ιδιαίτερα στα ερημικά μέρη, όπου οι μοναχοί δεν είχαν τη δυνατότητα να παραβρεθούν σε άλλες λειτουργίες εκτός της Κυριακής, έκαναν ό,τι και οι κοσμικοί. Κρατούσαν δηλαδή αγιασμένες μερίδες από την Κυριακή ή το Σάββατο και κοινωνούσαν μόνοι τους. Οι μοναχοί όμως αποτελούσαν μικρές ή μεγάλες ομάδες και όλοι έπρεπε να προσέλθουν και να κοινωνήσουν κατά τις ιδιωτικές αυτές κοινωνίες. Έτσι αρχίζει να διαμορφώνεται μια μικρή ακολουθία.

Όλοι μαζί προσευχόντουσαν προ της κοινωνίας και όλοι μαζί ευχαριστούσαν το Θεό, που τους αξίωσε να κοινωνήσουν. Αν υπήρχε και ιερέας, αυτός τους πρόσφερε τη θεία κοινωνία. Αυτό γινόταν μετά την ακολουθία του εσπερινού ή της Θ΄ (εννάτης) ώρας (3 μ. μ.), γιατί οι μοναχοί έτρωγαν συνήθως μόνο μια φορά την ημέρα, μετά τον εσπερινό. Σιγά – σιγά θέλησαν να εντάξουν την κοινωνία τους αυτή στα πλαίσια μιας ακολουθίας, που να υπενθυμίζει τη θεία λειτουργία. Κατά τον τρόπο αυτό διαμορφώθηκε η ακολουθία των Τυπικών (δηλαδή κατά τον τύπο της θείας λειτουργίας), προς το τέλος της οποίας κοινωνούσαν. Αυτή είναι και η μητρική μορφή της Προηγιασμένης.

Ας έλθουμε τώρα στην Τεσσαρακοστή. Η θεία λειτουργία κατά την περίοδο αυτή ετελείτο μόνο κατά τα Σάββατα και τις Κυριακές. Παλαιό έθιμο επικυρωμένο από εκκλησιαστικούς κανόνες απαγόρευε την τέλεση της θείας λειτουργίας κατά τις ημέρες της εβδομάδας, γιατί αυτές ήταν ημέρες νηστείας και πένθους. Η τέλεση της θείας λειτουργίας ήταν κάτι ασυμβίβαστο προς τον χαρακτήρα των ημερών αυτών. Η λειτουργία είναι πασχάλιο μυστήριο, που έχει έντονο τον πανηγυρικό, τον χαρμόσυνο και επινίκιο χαρακτήρα. Αυτό όμως γεννούσε πρόβλημα. Οι χριστιανοί έπρεπε να κοινωνήσουν δύο φορές τουλάχιστον ακόμη την εβδομάδα, το λιγότερο δηλαδή κατά τις δύο ενδιάμεσες ημέρες, την Τετάρτη και την Παρασκευή, που αναφέρει και ο Μ. Βασίλειος. Η λύση ήδη υπήρχε: οι πιστοί θα κοινωνούσαν από προηγιασμένα άγια. Οι ημέρες αυτές ήσαν ημέρες νηστείας. Νηστεία την εποχή εκείνη σήμαινε πλήρη αποχή τροφής μέχρι τη δύση του ήλιου. Η κοινωνία λοιπόν θα έπρεπε να κατακλείσει τη νηστεία, να γίνει δηλαδή μετά την ακολουθία του εσπερινού.

Στο σημείο αυτό συνδέεται η ιστορία με τη σημερινή πράξη. Η λειτουργία των Προηγιασμένων είναι σήμερα ακολουθία εσπερινού, στην οποία προστίθεται η παράθεση των δώρων, οι προπαρασκευαστικές ευχές, η θεία κοινωνία και η ευχαριστία ύστερα από αυτήν. Η διαμόρφωσή της μέσα στο όλο πλαίσιο της Τεσσαρακοστής της έδωσε ένα έντονο «πενθηρό», κατά τον Θεόδωρο Στουδίτη, χαρακτήρα. Με τον εσπερινό συμπλέκονται τροπάρια κατανυκτικά, οι ιερείς φέρουν πένθιμα άμφια, η αγία τράπεζα και τα τίμια δώρα είναι σκεπασμένα με μαύρα καλύμματα, οι ευχές είναι γεμάτες ταπείνωση και συντριβή. «Μυστικωτέρα εις παν η τελετή γίνεται» κατά τον ίδιο Πατέρα.

Καιρός να ρίξωμε μια ματιά σ’ αυτήν την ίδια τη λειτουργία των Προηγιασμένων, στη μορφή που ύστερα από μακρά εξέλιξη αποκρυσταλλώθηκε και κατά την οποία τελείται σήμερα στους ναούς μας. Ήδη επισημάναμε τα δύο λειτουργικά στοιχεία που τη συνθέτουν: την ακολουθία του εσπερινού και τη θεία κοινωνία. Το πρώτο μέρος της αποτελεί ο συνήθης εσπερινός της Τεσσαρακοστής με μικρές μόνο τροποποιήσεις. Ο ιερέας κατά τη ψαλμωδία της Θ΄ ώρας ντύνεται την ιερατική του στολή και θυμιάζει. Η έναρξη γίνεται με το « Ευλογημένη η βασιλεία…» κατά τον τύπο της θείας λειτουργίας. Διαβάζεται ο προοιμιακός, ο 103ος δηλαδή ψαλμός, που περιγράφει το δημιουργικό έργο του Θεού. Είναι το προοίμιο του εσπερινού, αλλά και όλης της ακολουθίας του νυχθημέρου, που αρχίζει, ως γνωστό, κατά τον εβραϊκό τρόπο, από την εσπέρα· πρώτο μέρος του εικοσιτετραώρου θεωρείται η νύχτα. Ύστερα ο διάκονος ή ο ιερέας θέτει στο στόμα των πιστών τα ειρηνικά. Ακολουθεί η ανάγνωση του 18ου καθίσματος του Ψαλτηρίου· «Πρός Κύριον εν τω θλίβεσθαι με εκέκραξα και εισήκουσε μου…».

Είναι το τμήμα του ψαλτηρίου που έχει καθοριστεί να διαβάζεται κατά τους εσπερινούς της Τεσσαρακοστής. Ο ιερέας εν τω μεταξύ ετοιμάζει στην πρόθεση τα προηγιασμένα από τη λειτουργία του προηγουμένου Σαββάτου ή της Κυριακής τίμια δώρα. Αποθέτει τον άγιο άρτο στο δισκάριο, κάνει τη ένωση του οίνου και του ύδατος στο άγιο ποτήριο και τα καλύπτει. Ο εσπερινός συνεχίζεται με τη ψαλμωδία των ψαλμών του λυχνικού και των κατανυκτικών τροπαρίων της ημέρας, που παρεμβάλλονται στους τελευταίους στίχους των ψαλμών αυτών και γίνεται είσοδος. Διαβάζονται δύο αναγνώσματα από την Π. Διαθήκη, ένα από τη Γένεση και ένα από το βιβλίο των Παροιμιών. Θα σταθούμε για λίγο στην κατανυκτική ψαλμωδία του «Κατευθυνθήτω», του δεύτερου στίχου του 140ου ψαλμού. Ψάλλεται μετά από τα αναγνώσματα έξι φορές, από τον ιερέα και τους χορούς, ενώ ο ιερέας θυμίαζει την αγία τράπεζα.

Κατόπιν γίνεται η εκτενής δέηση υπέρ των τάξεων των μελών της Εκκλησίας, των κατηχουμένων, των ετοιμαζομένων για το άγιο βάπτισμα, «των προς το φώτισμα ευτρεπιζομένων» και των πιστών. Και μετά την απόλυση των κατηχουμένων έρχεται το δεύτερο μέρος, η κοινωνία των μυστηρίων.

Τη μεταφορά των προηγιασμένων δώρων από την πρόθεση στο θυσιαστήριο, που γίνεται με μεγάλη κατάνυξη, ενώ οι πιστοί σκύβουν μέχρι το έδαφος, συνοδεύει η ψαλμωδία του αρχαίου ύμνου «Νυν αι δυνάμεις».

Η προπαρασκευή για τη θεία κοινωνία περιλαμβάνει κυρίως την Κυριακή προσευχή, το «Πάτερ ημών…», ακολουθεί η κοινωνία και μετά απ’ αυτήν η ευχαριστία. Και η λειτουργία τελειώνει με την κατανυκτική οπισθάμβωνο ευχή. Είναι δέηση, που συνδέει την τέλεση της κατανυκτικής αυτής λειτουργίας με την περίοδο των Νηστειών. Ο πνευματικός αγώνας της Τεσσαρακοστής είναι σκληρός, αλλά και η νίκη κατά των αοράτων εχθρών είναι βέβαιη για τους αγωνιζομένους τον καλόν αγώνα. Η ανάσταση δεν είναι μακριά.

Η θεία λειτουργία των Προηγιασμένων είναι μία από τις ωραιότερες και κατανυκτικότερες ακολουθίες της Εκκλησίας μας. Αλλά συγχρόνως και μία διαρκής πρόσκληση για τη συχνή κοινωνία των θείων μυστηρίων. Μια φωνή από τα βάθη των αιώνων, από την αρχαία ζωντανή παράδοση της Εκκλησίας. Φωνή που λέει, ότι ο πιστός δεν μπορεί να ζει τη ζωή του Χριστού αν δεν ανανεώνει διαρκώς την ένωσή του με την πηγή της ζωής, το σώμα και το αίμα του Κυρίου. Διότι ο Χριστός είναι «η ζωή ημών».

Πηγή: Ιωάννου Μ. Φουντούλη, Λογική Λατρεία.

(Ηλ. Πηγή: pemptousia.gr)