Ανάλυση και αξία των Χαιρετισμών

του π. Στεφάνου Αναγνωστόπουλου

Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε. Και πάλιν και πολλάκις Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε. Όπως γνωρίζετε χριστιανοί μου, όπως το βλέπετε και όπως το βιώνετε, τη Μεγάλη Σαρακοστή και κάθε Παρασκευή, ψάλλονται στην Εκκλησία μας οι Χαιρετισμοί της Παναγίας. Είναι μια από τις ωραιότερες ακολουθίες και συγχρόνως μια από τις καλύτερες προσευχές.Οι Χαιρετισμοί συνδέονται πάντοτε και με το Μικρό Απόδειπνο.Τη Μεγάλη Σαρακοστή που διαβάζουμε το Μεγάλο Απόδειπνο, Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη και Πέμπτη, δεν λέγονται οι Χαιρετισμοί. Ψάλλονται όμως κάθε Παρασκευή και διαβάζονται Σαββάτο και Κυριακή, μαζί με το Μικρό Απόδειπνο. Επίσης οι Χαιρετισμοί δεν λέγονται την Μεγάλη Εβδομάδα, όπως και ολόκληρη την Πασχαλινή Διακαινήσιμη εβδομάδα. Όλο το χρόνο συνοδεύονται κάθε μέρα με το Μικρό Απόδειπνο υποχρεωτικά. Όποιος διαβάζει τους Χαιρετισμούς κάθε μέρα, και βράδυ, ακόμα και μεσημέρι, και πρωί, έχει μεγάλη τη βοήθεια της Παναγίας μας.

Εκεί που τιμάται όλως ιδιαιτέρως η Παναγία, είναι το Άγιον Όρος, όπου θεωρείται και το δικό Της περιβόλι. Για τους Αγιορείτες μοναχούς η Υπεραγία Θεοτόκος είναι η μοναδική προστασία. Μακάρι να αποκτήσουμε και μεις αυτή την συναίσθηση. Την βιωματική συναίσθηση δηλαδή ότι είναι και για μας η μοναδική προστασία, μεσίτρια και πρεσβευτής.Η όλη ακολουθία των Χαιρετισμών με τα εικοσιτέσσερα γράμματα του Ελληνικού αλφαβήτου, αυτή η ακολουθία, μας περιγράφει κατά πρώτον τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, την επίσκεψη της Παναγίας στην Ελισάβετ, η οποία όπως είναι γνωστό, θα γεννούσε σε λίγες εβδομάδες τον Τίμιο Πρόδρομο. Επίσης οι Χαιρετισμοί αναφέρουν το σκίρτημα του εμβρύου, μέσα στα σπλάχνα της Ελισάβετ, και την ομολογία της με χαιρετισμούς.

Εν συνεχεία αναφέρονται στις υποψίες του μνήστορος Ιωσήφ, που δεν μπόρεσε να καταλάβει το μέγα μυστήριο της ενανθρωπίσεως του Θεού Λόγου, στη μήτρα της Παρθένου Μαριάμ, αλλά και την μετέπειτα απόλυτη πίστη του στην αλήθεια που του απεκάλυψε ο άγγελος Κυρίου. Οι Χαιρετισμοί ακόμα μας περιγράφουν εν συντομία, περιληπτικά πολύ, τη Γέννηση του Σωτήρος Χριστού, την προσκύνηση των ποιμένων και των μάγων. Την Υπαπαντή του Κυρίου, από τον Συμεών τον Θεοδόχον. Τη φυγή Του στην Αίγυπτο και άλλα πολλά.Πολλούς Χαιρετισμούς λέγουν προς την Παναγία, ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, ο μνήστωρ Ιωσήφ, οι ποιμένες, οι μάγοι, οι ουράνιες αγγελικές δυνάμεις, και όσοι πιστεύουν από τους χριστιανούς στην Θεανθρωπότητα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, διά μέσου της Παρθένου Μαρίας εκ Πνεύματος Αγίου.

Η δική μας απάντησις σε όλους αυτούς τους Χαιρετισμούς είναι το «Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε». Τι σημαίνει όμως αυτό το «Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε»; Νυμφίος της Εκκλησίας, εδώ στους Χαιρετισμούς, ονομάζεται και ο Θεός Πατέρας. Νύμφη Του, είναι η Παρθένος Μαριάμ, αφού αυτή είναι που γέννησε τον Υιόν και Λόγον του Θεού, τον ομοούσιον με τον Πατέρα, ως Θεάνθρωπον στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού, τον Νυμφίο της Εκκλησίας.

Μα η Παναγία είναι και «Νύμφη Ανύμφευτε». Και είναι Ανύμφευτη επειδή γέννησε χωρίς άνδρα και εκ Πνεύματος Αγίου τον Χριστόν. Το πώς ο Χριστός, ο αληθινός Θεός, εισήλθε στη μήτρα της Παρθένου, αυτό παραμένει μυστήριο αξεπέραστο για τα δικά μας πεπερασμένα και φτωχά μυαλά.Ακατάληπτος ο τρόπος της συλλήψεως, ακόμα και για τους αγγέλους και αρχαγγέλους και τις λοιπές ουράνιες δυνάμεις. Μόνον ο ίδιος ο Θεός γνωρίζει τον τρόπον που χρησιμοποίησε για να γίνει αυτή η σύλληψις, και να γίνει άνθρωπος, τέλειος άνθρωπος, χωρίς να πάψει να είναι και τέλειος Θεός, ο Θεάνθρωπος Κύριος, ο Ιησούς Χριστός, ο Σωτήρας του κόσμου.

Γι’ αυτό αδελφοί μου, όποιος από τους χριστιανούς λέγει τακτικά με σταυρωτό κομποσκοίνι, «Υπεραγία Θεοτόκε σώσον με», «Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτε», αυτός ο χριστιανός βρίσκει πολλή την Χάριν, και πολύ πνευματικό πλούτο απολαμβάνει, και ασφαλώς εισακούονται όλα τα αιτήματά του.Στην παράδοση της Εκκλησίας μας, μάς αναφέρεται και το εξής θαυμαστό γεγονός για την δύναμη που έχουν οι Χαιρετισμοί της Παναγίας. Θα πούμε αυτό το γεγονός, αυτήν την ιστορία.

               Στα παλιά χρόνια, δηλαδή πριν από το 1800, κάποιος εκεί τότε, – υπήρχαν πολλοί λησταί, όπως είναι γνωστό, που στήνανε καρτέρι στα σταυροδρόμια, και λήστευαν τους περαστικούς,- κάποιος λοιπόν απ’ αυτούς τους αρχιληστάς είχε βάλει μερικούς συντρόφους, να στήνουν το καρτέρι τους σε ένα σταυροδρόμι που ήτο αναγκαστικό πέρασμα για τους περαστικούς πεζοπόρους, από τη μια πόλη στην άλλη. Και όποιος περνούσε, είτε ήταν μόνος του, είτε ήταν δύο είτε τρείς, τους λήστευαν.Και μετά τους άφηναν να φεύγουν, δεν τους έκαναν κακό. Δεν τους τραυμάτιζαν, δεν τους κακοποιούσαν.Κάποτε πέρασε απ’ αυτό το σταυροδρόμι και ένας άγιος μοναχός. Εκείνος, – τον σταμάτησαν βέβαια και τον λήστεψαν, τι να πάρουν από έναν μοναχό, τέλος πάντων, ό,τι είχε – δεν έφυγε. Παρακάλεσε τους ληστάς να τον οδηγήσουν στο λημέρι του αρχηγού τους, – λέει «τι τον θέλεις;»

-Α, λέει, θα σας πώ κάτι πολύ σπουδαίο. Σε λίγο θα περάσει ένας πολύ μεγάλος και πλούσιος έμπορος φορτωμένος διαμάντια, αλλά, θέλω να του πώ, πώς θα είναι ντυμένος, για να τον καταλάβετε, γιατί θάχει μαζί του πολλά τα κουρέλια.

Έτσι και έγινε, όχι για να μην του χαλάσουν το χατίρι, αλλά για τις απολαβές που θα είχε.Τον πήγαν λοιπόν… μόλις συναντήθηκε ο μοναχός με τον αρχιληστή, του λέγει ότι θα καλέσεις όλους τους ανθρώπους εδώ, για να τους πω αυτό το μεγάλο νέο, διότι είναι πολύ σπουδαίο.

Πράγματι λοιπόν, εκείνος τους μάζεψε.

Α, λέει, κάποιος λείπει. Να μου τον φέρετε κι αυτόν εδώ.

Λέει, τι τον θέλεις, αυτός μαγειρεύει τώρα για το μεσημέρι.

Όχι, να τον φέρετε.

Πάνε λοιπόν, εκείνος δεν ήθελε να ‘ρθεί, και τον άρπαξαν με το ζόρι, και τον έφεραν μπροστά στο μοναχό.

Μόλις ο μάγειρας αντίκρισε τον μοναχό, δεν ήθελε να τον βλέπει.Αλλά ούτε και ο μοναχός γύρισε να τον δει.

Αντιθέτως ο μάγειρας άρχισε να τρέμει, να τρέμει πολύ.

Τον ρωτάει λοιπόν ο μοναχός.

- Γιατί τρέμεις μάγειρα;

- Ε, – αναγκάστηκε εκείνος να ομολογήσει, – ότι ήταν διάβολος που είχε μετασχηματιστεί σε άνθρωπο, για να παρακολουθεί από κοντά αυτόν τον αρχιληστή.Ο αρχιληστής όμως αυτός, είχε μια πολύ καλή συνήθεια.Προσευχόταν στην Παναγία καθημερινά. Και πώς προσευχόταν; – λέει.

Διάβαζε κάθε μέρα τους Χαιρετισμούς. Πρωί και μεσημέρι και βράδυ. Την καλή αυτή συνήθεια την πήρε απ’ τη μάνα του. Την πήρε απ’ το σπίτι του, που του είχε μάθει τους Χαιρετισμούς από μικρό παιδί, και έτσι τους ήξερε από στήθους. Δηλαδή από μνήμης, και τους έλεγε χωρίς να τους διαβάζει.Βέβαια, αργότερα πήρε τον κακό το δρόμο κι έγινε ληστής, παρά ταύτα όμως, τους Χαιρετισμούς δεν τους είχε αφήσει ούτε μια μέρα. Έτσι η Παναγία βρισκόταν κοντά του και τον φύλαγε.Και τον φύλαγε επειδή περίμενε μια ευκαιρία η Παναγία για να τον σώσει, να τον φέρει σε μετάνοια, ν’ αλλάξει ζωή, να σωθεί.

Ο μάγειρας διάβολος, είχε σταλεί πάλι απ’ τον αρχισατανά για να τον σκοτώσει και να πάρει την ψυχή του στην Κόλαση. Δεν μπορούσε όμως γιατί τον εμπόδιζαν οι Χαιρετισμοί της Παναγίας. Περίμενε λοιπόν μια ευκαιρία. Ποια; Το πότε θα ξεχνούσε έστω και μία φορά, έστω και μια μέρα, να απαγγείλει ο αρχιληστής τους Χαιρετισμούς της Παναγίας. Τότε θα ήταν αφύλακτος από την προστασία Της, θα προκαλούσε για τη μοιρασιά, ανάμεσα στους ληστάς και τους συντρόφους του κάποια φασαρία, εκείνοι με την προτροπή βέβαια του διαβόλου μάγειρα, θα τον σκότωναν και έτσι θάπαιρνε την ψυχή του στην Κόλαση.

Μα η Παναγία τον προστάτευε και τον προστάτευε χάριν των Χαιρετισμών. Μπορεί να ήτο ληστής, αλλά δεν ήταν φονιάς. Παρά ταύτα όμως τους Χαιρετισμούς δεν τους άφησε. Μπορεί η ζωή του να ήτο άσχημη, να ήτο κακή, να ήτο αντιευαγγελική αλλά ο Θεός όμως που δεν θέλει το θάνατο του αμαρτωλού ως το επιστρέψαι και ζείν αυτόν, και ακούγοντας και τις μεσιτίες και τις παρακλήσεις της Παναγίας Μητρός Του, του έδωσε την ευκαιρία για να σωθεί. Μόλις λοιπόν ο αρχιληστής άκουσε αυτή την ομολογία από τον μάγειρο διάβολο, αμέσως φωτίσθηκε. Κατάλαβε τα τραγικά του λάθη. Τις αμαρτίες του, και κείνη τη στιγμή μετανόησε, και σώθηκε.

Η μετάνοιά του συγκλόνισε και τους άλλους ληστάς, τους συντρόφους του, και με τις οδηγίες του αγίου εκείνου μοναχού όλοι τους οδηγήθηκαν στο μεγάλο μυστήριο της ευσπλαχνίας του Θεού, δηλαδή στην Ιερά Εξομολόγηση. Και με την έμπρακτη αποκατάσταση όλων των κλοπιμαίων, όλοι οι λησταί μαζί με τον αρχιληστή εσώθησαν.

Τους έσωσαν οι Χαιρετισμοί της Παναγίας.Οι Χαιρετισμοί λοιπόν χριστιανοί μου, έχουν τεράστια σωτηριώδη σημασία, όταν τους διαβάζουμε ή τους απαγγέλουμε κάθε βράδυ με πίστη και ευλάβεια. Μας χαρίζουν την πλέον αποτελεσματική βοήθεια στην προσπάθειά μας και στον αγώνα που κάνουμε κάθε μέρα, για να νικήσουμε τα πάθη μας. Για να νικήσουμε το κακό, την αμαρτία και τον διάβολο.

Άλλωστε Εκείνη μας προτρέπει και μας λέγει «φωνάξτε με», ή «φωνάζετέ με», «φωνάζετε το όνομά μου, και γω θα σας βοηθώ πάντοτε».

Να με καλείτε ή με το «Υπεραγία Θεοτόκε βοήθει μοι», ή με το «Υπεραγία Θεοτόκε βοήθησέ μας», ή «σώσον με», ή «σώσον ημάς». Άλλωστε είναι και λειτουργικός ύμνος. Κάθε φορά που αναφέρουμε το όνομα της Παναγίας μας στη Θεία Λειτουργία, στον όρθρο ή τον εσπερινό, οι ιεροψάλτες μας να απαντούν «Υπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς».

«Και γω θα έλθω», μας υπόσχεται η Παναγία, «θα σας βοηθήσω, και θα σας βοηθήσω σε όλες σας τις ανάγκες, σε όλους τους πειρασμούς της ζωής σας, στα βάσανα, στις θλίψεις και στις στεναχώριες. Θα είμαι πάντοτε κοντά σας. Μεσίτρια ακόμα και όταν θα βγαίνει η ψυχή σας, για να σας φυλάξω από τα εναέρια δαιμόνια. Αλλά και στη Δευτέρα Παρουσία του Υιού μου και Κριτού των πάντων και κει θα είμαι κοντά σας.»

Άλλωστε αυτό θα το δούμε σε λίγο, όταν θα απαγγείλουμε την προσευχή στην Υπεραγία Θεοτόκο που αρχίζει με το «Άσπιλε, αμόλυντε».

Χριστιανοί μου, ας αγαπήσουμε αυτή την προσευχή των Χαιρετισμών, και την επίκληση του ονόματός Της και τότε εκείνη θα ανοίξει την πόρτα του Παραδείσου και θα μας σώσει.

Το εύχομαι εις όλους σας, και 'σεις να το εύχεστε σε μένα. Αμήν.

 Πηγή: agiostheologos.gr

Ἐκ τῆς ὡραίας τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἑορτῆς (Χρυσοστόμου Σμύρνης)

Ἐκ τῆς ὡραίας τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἑορτῆς [1]

«Χαῖρε κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετὰ σοῦ·
εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξίν·
εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ·
ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ καὶ τέξῃ υἱόν,
καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν»
(Λουκ. 1, 28. 31)

Αἱ ὀλίγαι, ἀλλὰ φαιδραὶ καὶ ἀθάνατοι αὗται λέξεις τοῦ Ἀγγέλου Γαβριὴλ πρὸς τὴν Παρθένον Μαρίαν ἐξαγγέλουσι ὅλον τὸ ὑψηλὸν καὶ θαυμαστὸν μυστήριον, τὸ ὁποῖον κρύπτεται ὑπὸ τὴν παροῦσαν ἑορτήν, ἣν μετὰ τηλικαύτης χαρᾶς καὶ εὐφροσύνης ἑορτάζει τὴν σήμερον σύμπας ὁ Ὀρθόδοξος Χριστιανικὸς κόσμος.

Αἱ λέξεις αὗται περιέχουσι τὴν φαιδρὰν καὶ χαρμόσυνον ἀναγγελίαν τοῦ πλέον ὑψηλοῦ καὶ θαυμαστοῦ γεγονότος, τὸ ὁποῖόν ποτε συνέβη ἐν τῷ κόσμῳ ἀφ᾿ ὅτου ὑπάρχει ὁ κόσμος.

Τὸ γεγονὸς τοῦτο τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἀποτελεῖ ἐν τῷ θρησκευτικῷ καὶ ἠθικῷ κόσμῳ τὸ κέντρον τρόπον τινὰ τῆς πνευματικῆς βαρύτητος δι᾿ ἅπασαν τὴν δημιουργίαν· ὅλα τὰ πρὸ αὐτοῦ μεγάλα κοσμοϊστορικὰ γεγονότα δὲν ἦσαν εἰμὴ προπαρασκευὴ δι᾿ αὐτό, καὶ ὅλαι αἱ μετὰ ταῦτα παγκόσμιοι ἐπὶ τοῦ σύμπαντος μεταβολαὶ δὲν ἦσαν ἄλλο τι εἰμὴ ἀποτέλεσμα αὐτοῦ. Καὶ διὰ τοῦτο ἑορτάζοντες τὴν σήμερον τὸ μέγιστον τοῦτο καὶ θαυμαστότατον τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἱστορικὸν γεγονός, τὸ ὁποῖον εἶνε τὸ φαιδρὸν προοίμιον τῆς σωτηρίας καὶ χαρᾶς καὶ εὐδαιμονίας δι᾿ ὅλον τὸ ἀνθρώπινον γένος, ἂς μελετήσωμεν αὐτὸ ταυτοχρόνως μετὰ σεβασμοῦ καὶ θαυμασμοῦ, μεμιγμένων μετὰ στοργῆς καὶ εὐγνωμοσύνης βαθυτάτης. Καὶ πρὸς τοῦτο ἂς στρέψωμεν τὸν λογισμὸν ἡμῶν πρὸς τὰ ὀπίσω· ἂς ἀναποδίσωμεν νοερῶς καὶ ἂς ἔλθωμεν εἰς τὴν πρώτην 25ην Μαρτίου, ἡ ὁποία ἐννέα μῆνας πρὶν ἀρχίσῃ ἡ νέα ἀπὸ Χριστοῦ χρονολογία ἀνέτειλεν ἐπὶ τῆς γῆς. Διέλθωμεν ἕως Ναζαρέτ, καὶ ἴδωμεν τί τὸ ρῆμα τοῦτο, ὅπερ ὁ Ἄγγελος εὐαγγελίζεται.

Εἰς τρία σημεῖα ἐπικαλοῦμαι ἐγὼ τὴν προσοχήν σας.

α) Ἡ σκηνὴ ἐκτυλίσσεται ἐν τῇ ὡραίᾳ καὶ δροσοσταλάκτῳ Γαλιλαίᾳ, τῆς ὁποίας ἡ καλλονὴ καὶ τὰ ἀναρίθμητα ποικιλόχρωμα ἄνθη, τὰ ὁποῖα τότε ἐστόλιζον τὴν τερπνὴν ἐκείνην χώραν ἀπετέλουν κατᾶ τῆν τότε ἐποχὴν ἕνα ὡραῖον ἐπίγειον παράδεισον, λίαν κατάλληλον καὶ ἄξιον νὰ δεχθῇ τοιοῦτον οὐράνιον ἀγγελιαφόρον, κομιστὴν τῶν τερπνῶν καὶ χαρμοσύνων χαιρετισμῶν τούτων «Χαῖρε κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετὰ σοῦ·εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξίν· εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ· ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ καὶ τέξῃ υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν».

Εἰς τοιοῦτον τερπνὸν καὶ δροσοστάλακτον τόπον ἠθέλησεν ὁ Θεὸς ν᾿ ἀκουσθῇ διὰ πρώτην φορὰν τὸ φαιδρὸν τοῦτο μήνυμα τοιούτου οὐρανίου ἐπισκέπτου, μήνυμα ἀνοῖγον τοὺς νέους ὁρίζοντας τῆς χάριτος, τῆς ἀγαθότητος καὶ τοῦ ἐλέους τοῦ Θεοῦ εἰς τὸν κόσμον, μήνυμα μέλλον νὰ καταστήσῃ τοὺς ἀνθρώπους φαιδροτέρους, εὐτυχεστέρους, ἀγαθωτέρους, ἁγιωτέρους, πράγματι εὐλογημένους καὶ κεχαριτωμένους ἐν Χριστῷ, ἀξίους ἑνὶ λόγῳ πολίτας τῆς ἐρχομένης βασιλείας τοῦ Θεοῦ.

Τὸ μήνυμα τοῦτο ἔφθασεν εἰς τὴν μυροβόλον Ναζαρὲτ κατὰ μίαν τερπνὴν ἡμέραν τῆς ἀνοίξεως τὴν 25ην Μαρτίου, ὁπότε εἰς τὸ θερμὸν καὶ εὐκραὲς τῆς Παλαιστίνης κλῖμα ἡ γῆ εἶνε ἐνδεδυμένη τὴν φαιδρὰν καὶ χαρίεσσαν καταπράσινον στολήν της, ὁπότε αἱ ἀκτινοβολίαι τοῦ ἐαρινοῦ τῆς Παλαιστίνης ἡλίου ἐχρύσιζον τὰς κορυφὰς τῶν πέριξ ὀρέων, ὁπότε τὰ ᾠδικὰ πτηνὰ ἀνέμελπον τὰ γλυκύτατα αὑτῶν ᾄσματα, ὡς προσευχὰς πρὸς τὸν οὐράνιόν μας Πατέρα, τὰ ἄνθη ἀνέδιδον τὰς μυστικὰς αὑτῶν εὐωδίας, καὶ αἱ ἁπαλαὶ τῶν ζεφύρων πνοαὶ ἐθώπευον ἐπιχαρίτως ὅλην τὴν ἐκ τῆς νάρκης καὶ τῆς νεκρώσεως τοῦ χειμῶνος ἀφυπνιζομένην ἐξωτερικὴν φύσιν.

Ὅλα ὅλα ταῦτα ἦσαν σύμβολα τῆς φαιδρότητος καὶ χαρᾶς τὴν ὁποίαν ὁ ἐξ οὐρανοῦ ἐπισκέπτης ἦλθε καὶ εὐηγγελίσθη εἰς τὴν πτωχὴν καὶ ταπεινήν, ἀλλ᾿ ἁγνὴν καὶ πανάσπιλον κόρην τοῦ λαοῦ, τὴν Παρθένον Μαρίαν, λέγων πρὸς αὐτὴν «Χαῖρε κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετὰ σοῦ·εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξίν· εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ· ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ, καὶ τέξῃ υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν».

β) Ἡ ἀγαθότης τοῦ Θεοῦ δὲν ἠθέλησεν, ὡς βλέπετε, νὰ ὁρίσῃ καμμίαν ἔνδοξον πόλιν καὶ κανὲν βασιλικὸν παλάτιον καὶ μέγαρον ὡς τόπον τῆς διαμονῆς τῆς Μητρὸς τοῦ Θεανθρώπου, οὐδὲ ὁ υψηλὸς Θεὸς κατεδέχθη νὰ ἐπιβλέψῃ εἰς τὴν θυγατέρα πλουσίου τινὸς Φαρισαίου ἢ λαμπροῦ τινος Ἄρχοντος τοῦ Ἰσραήλ, καὶ αὐτὴν νὰ ὁρίσῃ ὡς μητέρα τοῦ Κυρίου.

Ὁ Ἄγγελος ἔκρουσε μίαν πτωχικὴν καλύβην, εἰς μίαν ἐξοχικὴν ἀγροικίαν, τὴν Ναζαρέτ, καὶ ἐκεῖ ἐξέλεξε μίαν πτωχὴν παρθένον, μνηστὴν ἑνὸς ταπεινοῦ ἐργάτου τέκτονος διὰ νὰ προσφέρῃ εἰς αὐτὴν τὴν ἔξοχον ταύτην καὶ μοναδικὴν τιμήν.

Ὁπόσον διὰ τοῦτο οἱ πτωχοὶ τοῦ λαοῦ χρεωστοῦμεν νὰ εἴμεθα εὐγνώμονες πρὸς τὸν οὐράνιόν μας Πατέρα, πρὸ τὸν τόσον πτωχεύσαντα δι᾿ ἡμᾶς υἱὸν τοῦ Θεοῦ! ὁπόσον ἡ προτίμησις αὕτη τῆς πτωχῆς κόρης τῆς Ναζαρὲτ εἶνε πλήρης βαθυτάτης σημασίας, καὶ ὁπόσον ἡ ἐπίδρασις αὐτῆς ἐπὶ τὰς τύχας τοῦ κόσμου ἡπῆρξεν εὐεργετικὴ καὶ σωτήριος!

Ἡ ἐκλογὴ αὕτη τῆς πτωχῆς κόρης τοῦ Ἰωακεὶμ καὶ τῆς Ἄννης σκορπίζει τὴν παρηγορίαν εἰς τὰς τάξεις τῶν πτωχῶν καὶ ἐνδεῶν, ἐξευγενίζει τὴν ἀληθῆ πτωχείαν, τιμᾷ, ἀνυψοῖ καὶ μεγαλύνει τὴν μεγίστην πλειονότητα τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, ἤτοι τὸν τίμιον καὶ ἐν ἱδρῶτι τοῦ προσώπου του τρῶγοντα τὸν ἔντιμον ἄρτον τῆς πενίας ἐργατικὸν λαόν.

Ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἀποσταλεὶς ἄγγελος ν᾿ ἀντιπαρέλθῃ τὰ βασιλικὰ ἀνάκτορα, τοὺς ἀρχιερατικοὺς οἴκους, τὰς φαρισαϊκὰς πρωτοκαθέδρας, τὰ πλούσια καὶ ἔνδοξα καὶ κατάχρυσα μέγαρα, ὅπου ἡ μεγαλοπρέπεια καὶ ἡ χλιδὴ ἁμιλλῶνται πρὸς τὰ μεγαλεῖα καὶ τοὺς τίτλους τῶν ἀξιωμάτων, ἐνώπιον τῶν ὅποίων ὑποκλίνονται οἱ ἄνθρωποι καὶ νὰ ἐκλέξῃ μίαν ἁγνὴν κόρην ἐκ τῆς ταπεινῆς ἐκείνης κοινωνικῆς τάξεως, εἰς τὴν ὁποίαν ἀνήκει καὶ θὰ ἐξακολουθῇ ν᾿ άνήκῃ πάντοτε ἡ μεγάλη πλειονότης τῆς ἀνθρωπότητος, δὲν σᾶς φαίνεται ὅτι τοῦτο εἶνε ἓν τῶν ὑψίστων καὶ παρηγόρων διδαγμάτων, τὰ όποῖα κρύπτονται ὄπισθεν τῆς ἱερωτάτης ταύτης ἑορτῆς;

Ὁ οὐράνιος ἀπεσταλμένος ἠθέλησε νὰ μᾶς διδάξῃ ὅτι μία ζωὴ ἤρεμος, ταπεινὴ καὶ ἀφανὴς ἀλλὰ πλήρης ἀθωότητος καὶ γαλήνης συνειδήσεως, ζωὴ ἑνὸς ἐργάτου ἢ ἀγρότου εἶνε ἡ ὄντως εὐδαίμων καὶ ἀξία τῆς προτιμήσεως τοῦ οὐρανοῦ ζωή. Ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ ν᾿ ἀναλάβῃ τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν ἐκ μιᾶς πτωχῆς καὶ ταπεινῆς κόρης τοῦ ἐργατικοῦ λαοῦ!

Δι᾿ αὐτὸν θὰ ἦτο ἐσχάτη ταπείνωσις νὰ γεννηθῇ ἐν μέσῳ ἀπαστραπτόντων παλατίων καὶ ἐπὶ λαμποκοποῦντος χρυσοῦ θρόνου ὡς βασιλεὺς ὅλου τοῦ σύμπαντος.

Ἀλλὰ νὰ ἔλθῃ ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ νὰ σαρκωθῇ καὶ ἐνανθρωπήσῃ ἐκ μητρὸς οἰκούσης ἐν τῇ πτωχικῇ καλύβῃ ἑνὸς τέκτονος, τοῦτο εἶνε μεγαλεῖον καὶ θαῦμα, ὑπερβαῖνον τὴν ἡμετέραν ἀντίληψιν καὶ τὸν ἡμέτερον θαυμασμὸν. Δι᾿ ὅ καὶ μόλις ἐννοοῦμεν διὰ τόσην ταπεινὴν κόρην τοῦ λαοῦ τὸ ὕψος γλώσσης τοιαύτης «Χαῖρε κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετὰ σοῦ·εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξίν· εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ. Ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ, καὶ τέξῃ υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν».

γ) Ἀλλὰ καὶ ὁ τρόπος, καθ᾿ ὅν ἐνεφανίσθη ὁ Ἄγελος, καὶ τὸ περιεχόμενον τοῦ ἀγγελικοῦ χαιρετισμοῦ δεικνύουσιν ὅτι ἐδῶ εὑρισκόμεθα ἐνώπιον τοῦ πλέον θαυμαστοῦ γεγονότος τῆς παγκοσμίου ἱστορίας.

Πολλάκις, ὡς ἀναγινώσκομεν καὶ ἐν τῇ Παλαιᾷ καὶ ἐν τῇ Καινῇ Διαθήκῃ, ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ ἀπεστάλησαν εἰς τὸν κόσμον, ἵνα δηλώσωσιν εἰς τοὺς ἀνθρώπους τὰς θείας βουλάς· ἀλλὰ πάντοτε καὶ πανταχοῦ βλέπομεν ὅτι οἱ πρὸς οὓς ἀπεστέλλοντο οἱ οὐράνιοι οὗτοι ἀγγελιαφόροι, ἔστω καὶ ἂν ἦσαν οἱ μέγιστοι τῶν προφητῶν καὶ οἱ ἁγιώτατοι τῶν ἀπεσταλμένων, ὑπεκλίνοντο μετὰ μεγίστου σεβασμοῦ ἐνώπιον τῶν λειτουργικῶν τούτων πνευμάτων καὶ ἤκουον παρ᾿ αὐτῶν τὰς διαταγὰς τοῦ Θεοῦ.

Μόνον ἐνταῦθα βλέπομεν διὰ πρώτην φορὰν τὸν Ἀρχάγγελον Γαβριὴλ νὰ παρουσιάζηται πλήρης σεβασμοῦ ἐνώπιον μιᾶς ταπεινῆς Παρθένου, καὶ ν᾿ ἀπευθύνῃ πλήρης θαυμασμοῦ τὸν χαιρετισμὸν τοῦτον πρὸς τὴν κεχαριτωμένην ταύτην κόρην «Χαῖρε κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετὰ σοῦ·εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξίν· εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ· ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ, καὶ τέξῃ υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν».

Ὁ χαιρετισμὸς οὗτος εἶναι τὸ ὑψηλότατον καὶ μεγαλοπρεπέστατον ἐγκώμιον, τοῦ ὁποίου ὑψηλότερον καὶ μεγαλοπρεπέστερον ἄλλο δὲν ἠκούσθη οὐδὲ θ᾿ ἀκουσθῇ ποτε ἐπὶ γῆς.

Τὸ ἐγκώμιον τοῦτο δὲν συνετάχθη ἐπὶ τῆς γῆς· τοῦτο κατηρτίσθη ἐν τῷ οὐρανῷ, ἐν τῷ συμβουλίῳ τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἑκάστη λέξις του εἶνε πλήρης ὑψίστου καὶ ἀφθάστου μεγαλείου καὶ περικλείει μυστήρια βαθύτατα δι᾿ Ἐκείνην, ἥτις ἐξ ὅλων τῶν πλασμάτων μόνη ἠξιώθη ὑπερεκπερισσοῦ νὰ δεχθῇ ἄνωθεν κεχαριτωμένη καὶ εὐλογημένη ἐν τῷ χορῷ ὅλων τῶν γυναικῶν.

Ἐκ τῶν ἀπειραρίθμων ἑκατομμυρίων γυναικῶν τοῦ άνθρωπίνου γένους, τὸ μέγιστον τοῦτο προνόμιον τὴς χάριτος καὶ εὐλογίας τοὺ Θεοῦ ἐδόθη, ὦ Παρθένε, εἰς σε, ἥτις ἀξιοῦσαι σήμερον νὰ συλλάβῃς καὶ γεννήσῃς τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ. Ἂν ἡ Εὔα ἦτο γυνή, ἐν τῷ προσώπῳ τῆς ὁποίας ἐδόθη ἡ κατάρα εἰς τὸ ἐξ αὐτῆς ἀνθρώπινον γένος, Σύ, ὦ Παρθένε, εἶσαι Ἐκείνη διὰ τῆς ὁποῖας θὰ ἔλθῃ ἡ εὐλογία, ἡ χάρις καὶ ἡ αἰώνιος ζωή.

Πολλαὶ γυναῖκες ἐποίησαν δύναμιν, ὡς λέγει ὁ σοφὸς Σολομών, πολλαὶ ἐποίησαν δόξαν, πολλαὶ συνέλαβον καὶ ἐγέννησαν μεγάλους καὶ ἐνδόξους ἄνδρας, τὸν Ἰσαὰκ ἡ Σάρρα, τὸν Ἰακὼβ ἡ Ρεβέκκα, τὸν Ἰωσὴφ ἡ Ραχήλ, τὸν Μωϋσῆν, τὸν Σαμουήλ, τὸν Δαυΐδ, τὸν Σολομῶντα ἄλλαι, καὶ τὸν ἐν γενητοῖς γυναικῶν μείζονα Ἰωάννην τὸ βαπτιστὴν ἡ Ἐλισάβετ.

Ἀλλὰ τὸν Θεάνθρωπον, Ἰησοῦν τὸν ἐκ Ναζαρέτ, τὸν λεγόμενον Χριστόν, τὸν Σωτῆρα καὶ Λυτρωτὴν τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, τὸν Ἐλευθερωτὴν τῶν ἀθανάτων ἡμῶν ψυχῶν, τὸ θαῦμα τῆς ἱστορίας, τὸν Κύριον τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, Ἐκεῖνον ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Ὁποίου κάμπτουσι τὰ γόνατα τὰ ἐπουράνια καὶ τὰ ἐπίγεια, συνέλαβες σήμερον ἐν γαστρὶ ἐκ Πνεύματος Ἁγίου Σύ, ὦ Παρθένε Θεοτόκε, ἡ καλὴ ὡς ὁ ἥλιος, ἡ ἀκεραία ὡς περιστερά, ἡ δροσοστάλακτος ὡς ἡ αὐγή, ἡ ἐκλεκτὴ ὡς ἡ Σελήνη, ἡ λευκὴ ὡς τὸ κρῖνον, ἡ κεχαριτωμένη κόρη, ἡ εὐλογημένη ἐν γυναιξί.

Χαῖρε διὰ τοῦτο κεχαριτωμένη, καὶ τὴν χαράν σου ταύτην φύτευσον καὶ ἐν ταὶς καρδίαις ἡμῶν, ἵνα καὶ χαίροντες ἐκεῖ εἰσέλθωμεν μετὰ τὴν ἐνταῦθα ἔξοδον εἰς τὴν χαρὰν τοῦ Κυρίου ἡμῶν. Ἀμήν.

[1] «Ἱερὸς Πολύκαρπος» Ἔτος Β΄ Σμύρνη, ἀρ. 103, 23.3.1913, σσ. 1668-1672

Αγίου Χρυσοστόμου Μητροπολίτου Σμύρνης του Ιερομάρτυρος, Λόγοι ευσέβειας: Γραπτά κηρύγματα εις δεσποτικάς εορτάς, 1η έκδ., Θεσσαλονίκη, Μυγδονία, 2000

(Ἡλ. πηγή: agiosthomas.gr)